رضا شاه حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس
علیرضا بابایی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه تربیت مدرس
حسین خسروی
حسین توکلی

تحقیقات سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد که بیش از 80 درصد جمعیت جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه از گیاهان دارویی و ذخایر غنی طب سنتی به منظور رفع نیازهای بهداشتی و درمانی خود بهره می گیرند عناب (Ziziphus jujuba Mill.) از گیاهان مهم دارویی بومی ایران است که در صنایع دارویی غذایی و آرایشی- بهداشتی دامنه کاربرد وسیعی دارد به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و همچنین تعیین خصوصیات 24 اکوتیپ عناب بومی ایران از نشانگرهای مورفولوژیکی استفاده شد این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد و صفاتی مانند مقدار موسیلاژ ، وزن، قطر و طول میوه ، وزن، قطر و طول هسته، وزن گوشت، شکل میوه و شکل هسته اندازه گیری شدند نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اکوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری داشتند همچنین نتایج تجزیه ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد مقدار موسیلاژ با نسبت گوشت به هسته و شکل هسته همبستگی مثبت و معنی داری دارد. بر اساس تجزیه به عامل ها چهار عامل اصلی که جمعا بیش از 83 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند انتخاب گردید در عامل اول که 33/98 درصد تغییرات را تبیین نمود صفات طول میوه ، نسبت طول میوه به قطر میوه، شکل هسته و اندازه زائده هسته بیشترین اثر را داشتند لذا این عامل می تواند عامل حجم میوه باشد تجزیه خوشه ای اکوتیپ ها را در چهار گروه اصلی طبقه بندی کرد به طور کلی در اکوتیپ های مورد مطالعه ، دامنه صفت ها از تنوع قابل ملاحظه ای برخوردار بودند و صفات مهم مانند کمیت موسیلاژ ، وزن میوه و وزن گوشت تفاوت های فراوانی داشتند صفات مورد بررسی تا حد بسیار زیادی توانستند اکوتیپ های با منشا مشابه را در خوشه های یکسان قرار دهند.

گیاه دارویی، عناب، تنوع ژنتیکی، نشانگر مورفولوژیکی