محمدرضا بهرنگی - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم تهران

نظریه مفهوم پردازی نگاره ای به دنبال بررسی آراء تربتی بنیامین بلوم، هیلدا تابا، جروم برونر ، گودناو ، ویلیام آستین ، بروس جویس ، مارشا ویل ، و از همه نزدیک تر به این نظریه ، الگوی PWIM بر گرفته از نظرات بروس جویس، مارشاویل، امیلی کالهون است . ةاین نظریه جدید نگاره را مشتمل بر مجموعه تصاویر مرتبط و قابل قرارگرفتن در مقوله مفهوم خاص تعریف می کند . یادگیری مفهوم به شکل نگاره به دانش آموزان فرصت می دهد تا با شناسایی و دسته بندی تصاویر و کلمات مستخرج از آنها، آن مفهوم را در نگاره مربوط دریابند . الگوی یادگیری برگرفته از این نظریه معلم را ناگزیر به گریز از سخنرانی یک جانبه با تأکید برحفظیات توسط دانش آموز می کند و هدایت دانش آموز در جمع یادگیری را به سوی ایجاد ساخت منظم دانش مرکب از مفاهیم مرتبط در شناخت مورد توجه قرار می دهد . خصوصیات این نظریه جدید یادگیری با خصوصیات خانواده الگو های یادگیری از طریق پردازش اطلاعات سازگار است و ضمن شباهت با الگوی نگاره کلمه استنتاجی امیلی کالهون که در تحولات جدید برنامه درسی خواندن و نوشتن دوره ابتدایی استفاده می شود، از آن کاملا " متمایز می باشد و نوید اثربخشی بیشتری را می دهد . این الگو بر آن است تا ضمن استفاده از حس بینایی در یادگیری و برقراری ارتباط چشمی با تصاویر برای یادگیری حجم بیشتر مطالب، دانش آموزان را در به کار انداختن تفکر علمی و قوه استنتاج و درک ساخت مفاهیم هدایت کند . اجرای موفق این نظریه با دو مفهوم نگاره ای برجستگی ها و هموارگی های ایران در کلاس جغرافیای سال چهارم ابتدایی که برحسب آمار یکی از دروس دشوار برای یادگیری دانش آموزان بوده و بیشترین افت تحصیلی را به همراه دارد، صورت گرفته است . اندازه اثر 1/16 =ES در این اجرا با روش تحقیق موردی و اقدام پژوهی نشان دهنده قرار گرفتن میانگین نمرات گروه تجربی در 88 دمین صدک نسبت به معدل گروه کنترل است . سایر مستندات تحقیقاتی آغاز امید بخش تعمیم استفاده از آن در سایر دروس و پایه های مختلف به ویژه یادگیری خواندن و نوشتن در یک جلسه درس را نوید می دهد .

مفهوم پردازی، خواندن و نوشتن، ابتدایی