مهدی اکبری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی

معماری مسجد -مدرسه های ایران تا قبل از دوره قاجار از لحاظ تلفیق عملکردها و ترکیب حجمی در قالب یک یا دو چارچوب ساده و ابتدائی می باشد .به جرات می توان گفت شروع تحول ، خلاقیت و شکوفائی فضا در معماری مسجد - مدرسه ها از دوره قاجار آغاز گردیده است و مسجد - مدرسه آقابزرگ کاشان یکی از بهترین نمونه های مسجد - مدرسه های معماری ایران می باشد که معمار آن توانسته است با استفاده از خلاقیت های فضایی و نوآوری در ترکیب حجمی ، دو عملکرد را به گونه ای با هم تلفیق نماید که در عین واحد بودن ترکیب حجمی ، کاملا جدا از یکدیگر عمل کنند. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای ومیدانی ، تعدادی از نوآوری های معماری مسجد - مدرسه آقا بزرگ کاشان بازشناسی شود. و نهایتا به این نتیجه خواهیم رسید که ساخت بنا در ارتفاع و تفکیک عملکردی با استفاده از اختلاف تراز ، ترکیب حجمی جدید ، پیچیدگی و تنوع فضایی ، تلفیق عملکردها بدون مزاحمت ، تحول در قوس های نما و تشابه تاق نماها با تاق نماهای کلیساهای غرب ، مهتابی ها از جمله نوآوری های معماری مسجد-مدرسه آقا بزرگ می باشد

نوآوری ، معماری دوره قاجار ، معماری مسجد ، مدرسه آقابزرگ کاشان ، ترکیب حجمی ، تلفیق عملکرد ، قوس نما ، تاق نما