ابوالفضل حیدری - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه علم و صنعت ایران
غلامحسین معماریان - دانشیار گروه معماری دانشگاه علم و صنعت ایران
اصغر محمدمرادی - استادگروه معماری دانشگاه علم و صنعت ایران
سیدمصطفی حسینعلی پور - دانشیارگروه مکانیک دانشگاه علم و صنعت ایران

دغدغه اصلی مقاله حاضر، ساخت و سازهای بدون برنامه و غیر اصولی دست اندرکاران ساخت مسکن روستایی منطقه سیستان می باشد که مسکن روستایی امروز این منطقه را بدون توجه به هویت و همچنین اقلیم و معماری بومی منطقه سیستان و تنها از روی الگوهای یکسان طراحی نموده وجوانب فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی را به هیچ عنوان در نظر نگرفته اند. مطالعه و بررسی قابلیت های موجود در معماری الگوهای بومی روستاییمنطقه سیستان می تواند راهنمای مناسبی در جهت شناسایی بخشی از هویت تاریخی و اصالت فرهنگی این سکونت گاهها باشد. این معماری منبع ارزشمندی است که با استفاده از مصالح بومی منطقه سیستان و با اصول و شاخص هایی متناسب با اقلیم و فرهنگ منطقه سیستان توسعه یافته است و از مهمترین مزایای آن می توان سازگاری این شیوه با پدیده اقلیمی غالب منطقه یعنی؛ باد را ذکر نمود. منطقه سیستان یکی از بادخیزترین مناطقایران بوده و سهمناک ترین باد ایران با نام باد صد و بیست روزه سیستان در این منطقه می وزد، این پدیده، اثر خود را بر روی معماری بومی روستایی این منطقه گذاشته و روستاییان به بهترین شکل ممکن از این پدیده اقلیمی استفاده نموده اند. اما متأسفانه امروزه روند ساخت و سازها در روستاها به گونه ای دیگر و بدون در نظر گرفتن اقلیم منطقه سیستان پیش می رود. نگاهی به ساخت و سازهای اخیر مسکن روستایی نشان می دهد که این بناها هیچ سنخیتی با هویت معماری سیستان نداشته و از بی هویتی رنج می برند. از آنجا که جمعیت روستایی در منطقه سیستان از جمعیتشهری در این منطقه بیشتر است لذا تأمل در مسکن روستایی این منطقه ضروری می باشد. به نظر می رسد که با شناخت شیوه های بومی استفاده از باد در منطقه و مناسب سازی آن برای معماری امروز روستاهای سیستان می توان کیفیت زندگی و هویت را در روستاهای این منطقه به میزان قابل توجهی افزایش داد.

معماری بومی، مسکن روستایی، بادهای صد و بیست روزه، هویت، سیستان