مهدی مداحی - عضو هیئت علمی موسسه آموزش عالی خاوران
آرش صیادی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری موسسه آموزش عالی خاوران
آیدا ثابتی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری موسسه آموزش عالی خاوران

امروزه در شهر سبزوار چند ده خانه شاخص تاریخی وجود دارد، بررسی ها نشان می دهد تاکنون با وجودنقش، تنوع و ویژگیهای خاص، مطالعات کاملی درباره آنها صورت نگرفته است، اما به واسطه وجود نمونه های باارزش از دوره های مختلف تاریخی، در معرض تخریب قرارگرفتن آنها بهواسطه تغییر شیوه زندگی، تعدد مالکین،مهاجرت و به طور کلی از دست دادن جذابیتها برای زندگی امروز، بررسی این خانه ها ضروری است. به دلیلآنکه بیشترین تعداد خانه های تاریخی موجود سبزوار، قاجاری می باشند در این مقاله به گونه شناسی خانه های دوره قاجارسبزوار پرداخته شد. روش تحقیق مورد استفاده ترکیبی بوده و نتایج حاصل از مطالعه نشان دادند خانه های سبزوار با مشخصات معماری اقلیم نیمه گرم و خشک، عمدتاً درونگرا ساخته شده اند و آنها را براساس ویژگی های فضای معماری، سازه و تزیینات می توان به سه گونه دوره اول، دوم و سوم تقسیم کرد. بحث گونه شناسیمعماری از اواخر قرن 11 میلادی در بعضی از کشورهای اروپایی مطرح شده است. در ابتدا با این موضوع بصورت خیلی کلیشه ای برخورد می شدو بهدسته بندی بناها بر اساس یک ویژگی مشترک می پرداختند. یکی دیگر از روشهای دسته بندی در این زمان تقسیم بناها با ویژگی های مشترک نقشهآنها بوده است. این روش دارای مزایای زیادی است ولی متاسفانه با غرق شدن در یک نوع تفکر ، گرفتار چارچوبی جبری و پیوند روند تاریخی با دیدهای مادی جبری به نتیجه گیری هایی پرداخته اند که نتیجه آن با توجه به چارچوب یاد شده از پیش تعیین شده است در حالیکه در یک کار علمی علاوه بر بررسی شناختی کلی نتایج یم بایست بعد از مطالعه و تحقیق بدست آیند .

خانه دوره قاجار، گونه شناسی، سازه، تزیینات، فضای معماری