نسترن خدایی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی

افزایش جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها در دهه های 70 و80 میلادی منجر به پیدایش پدیده حاشیه نشینی، توسعه برون زا و گسترش سریع شهرها تخریب فضاهای باز و زمین های کشاورزی و نواحی زیست محیطی اطراف شهر شده است. تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آنها راهبرد «رشد هوشمند» به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با «چراکندگی» توسعه شهری است که در واقع رشد هوشمند جای گزینی برای پراکندگی به حساب می آید. پراکندگی توسعه شهری مشکلات کالبدی و اجتماعی- اقتصادی و محیطی فراوانی به ویزه در کشورهای درحال توسعه به وجود آورده است. لذا در این پژوهش سعی شده است چارچوبی متناسب با اقلیم ایران و به خصوص شهر تهران در راستای اهداف اصلی رشد هوشمند ارائه شود تا الگوی مناسبی باشد برای ساماندهی بهینه کالبدی شهر ها در ایران (به ویژه تهران). روش مطالعه در این پژوهش مطالعات اسنادی-کتابخانه ای و در تحلیلی- استنتاجی می باشد. تحقیق حاضر به دنبال ارائه چارچوبی از راهبرد رشد هوشمند، مشتمل بر اصول و راهکارهای برنامه ریزی به منظور ایجاد راهکارهای کارآمد برای بهبود حمل و نقل، کاربری اراضی شهری و محیط زیست است. در این راستا اصول، راهبردها و مزایای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی رشد هوشمند بررسی شده و در عین حال برخی از انتقادات وارده برآن، از جمله: افزایش تراکم، آلودگی هوا، افزایش هزینه خدمات عمومی، پایین آمدن قدرت خرید مردم و ... مورد توجه قرار گرفته است. نمونه ای از تجارب جهانی در ارتباط با رشد هوشمند در آمریکا (مریلند و واشنگتن) مورد بررسی قرار گرفته و امکان تطبیق آن در ایران (تهران) بررسی شده است.

پراکندگی شهری، برنامه ریزی کاربری اراضی، رشد هوشمند