مهدی ابراهیمی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشکین شهر

جامعه شناسی ادبیات، شاخهای نوپا از جامعهشناسی است که رابطه میان آثار ادبی و مسائل اجتماعی و نیز موقعیت اجتماعینویسندگان و خوانندگان را مورد ارزیابی قرار میدهد تا از این طریق، وضعیت طبقات مختلف جامعه و طرز رفتارها و کنشهایمتفاوت و متشابه ساختارهای اجتماعی در دوره معینی از تاریخ را مشخص کند. احمد مطر از شاعرانبرجسته عراق است که درجهان معاصر عرب شهرت بسیاری دارد. وی همواره نسبت به اوضاع و رویدادهای جامعه حساسیت نشان داده که این خود، نشان ازنوعی تعهد و آرمان خواهی است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش توصیفی، محصول قلمی احمد مطر را مورد نقد و تأملاجتماعی قرار داده است، و نتایج نشان میدهد که مطر بعنوان شاعری که زبان گویای عامه ملت عراق است، با دستیابی به ساختارطبقاتی و با ارجاع به اوضاع حاکم در جامعه، از طریق آثار ادبی خود در شکلگیری آگاهی طبقاتی در میان اعضای طبقات پایینجامعه نقش ایفا کرده است، او از جامعه تأثیر گرفته و بر آن تأثیر میگذارد و برای حل مشکلات و رسیدن به جامعهای بهتر تلاشمیکند. اهمیت این نوع بررسی در این است که رابطه عمومی دیالکتیکی میان اثر ادبی به مثابه کنش فعال ذهن خلاق شاعر یانویسنده در بیان جهاننگری و آگاهی جمعی گروه یا طبقهای خاص که نویسنده منتسب و نماینده آن به شمار میرود و نیز شرایطحیات اجتماعی و مناسبات میان طبقات در کل جامعه روشن شود تا با کشف این رابطه بتوان مقطعی از تاریخ حیات جمعی یکملت و مناسبات طبقات مختلف و نیروی اجتماعی دست اندرکار تغییر اجتماعی و تحول در جامعه را به درستی مورد تحلیل قرار داد.

جامعه شناسی ادبیات، جامعه، مضامین اجتماعی، شعر، احمد مطر