سارا کلبعلی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشگاه شهرکرد
شجاع قربانی - دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه شهرکرد
مهدی نادری - دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه شهرکرد
نجیمه رشیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشگاه شهرکرد

سنگ ریزه سطحی با تغییراتی که در سطح خاک ایجاد میکند میتواند عاملی مهم در کنترل فرسایش خاک باشد. این پژوهش، اثر پوششهای مختلف سنگریزه سطحی بر خصوصیات هیدرولیکی جریان و فرسایش شیاری را بررسی میکند. این تحقیق برروی 36 کرت با طول و عرض به ترتیب 20 و 0/5 متر با شیب ثابت 3 درصد با دو تیمار پوشش سنگریزه (0، 10، 20 و30 درصد) و سه شدت جریان سطحی (5/5، 2 و 7/5 لیتر در دقیقه) انجام شد. مسافت طی شده توسط آب در برخی کرتها به 20 متر نرسید، در دبی ثابت این مسافت با درصد سنگریزه رابطه ی معکوس داشت و برای بقیه کرتها، افزایش میزان سنگریزه باعث افزایش عمق متوسط جریان و ضریب زبری و کاهش سرعت متوسط، عدد فرود و عدد رینولدز (به صورت ناچیز) گردید و با افزایش دبی عدد فرود کاهش و بقیه خصوصیات هیدرولیکی افزایش یافت. با گذشت 90 دقیقه برای مطالعه ی هر کرت در 30 درصد پوشش سنگریزه در دبی 2/5 لیتر در دقیقه شیاری تشکیل نگردید. زمان تشکیل شیار با افزایش پوشش سنگریزه سطحی در دبی ثابت، افزایش یافته و با افزایش دبیهای جریان سطحی در پوشش سنگریزه سطحی یکسان، کاهش یافته است. در اثر افزایش پوشش سنگریزه سطحی فاصله تشکیل شیار افزایش یافت که علت آن افزایش زبری هیدرولیکی و تنش برشی بحرانی در اثر اسقرار پوشش سنگریزه در سطح خاک میباشد دبیهای 7/5 و 5 لیتر در دقیقه به ترتیب در صفر و 30 درصد پوشش سنگریزه باعث تشکیل شیار در کمترین و بیشترین فاصله گردیده اند.

شهرکرد، رواناب، کرت، ، دبی جریان سطحی