داود کریم زاده - دابشجوی دکتری شهرسازی دابشگاه آزاد اسلامی قزوین

شهر محیطی برای تجلی هویت، ارزش های منبعث از اعتقادات، جهانبینی و فرهنگ ساکنین و پدید آورندگان خود است. فضاهای مذهبی در ایران از دیرباز نقش مهمی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و کالبدی ایفا نموده اند. لذا شهرهای ایران به عنوان یکی از تمدنهای کهن بشری، نقش بسیار فعالی در بلوغ شهرسازی اسلامی داشته اند. رویکرد این مقاله بر تحلیل عناصر البدی شهر اسلامی به ویزه شهر مزارها متمرکز می باشد و سعی در بررسی نحوه توسعه کالبدی شهر، متأثر از این عناصر و شکل گیری هویت اسلامی دارد. شهر شیراز به دلیل وجود عناصر تاریخی و مذهبی نظیر شاهچراغ، مساجد متعدد جزو شهرهای اسلامی و زیارتی ایران قلمداد می شود. لذا در این مقاله به بررسی سیر تحول کالبدی شهر شیراز متأثر از جهانبینی اسلامی و تبلور کالبدی آن یعنی زیارتگاه شاهچراغ پرداخته شده است. نتیجه ای که از بررسی هویتی اجزا و عناصر شهر شیراز از ابتدای شکل گیری تاکنون حاصل شد حاکی از این واقعیت است که عناصر مذهبی و بویزه مزار شاهچراغ در زمره پایدارترین عناصر و نیز یکی از مهمترین عناصر تأثیر گذار در ساخت کالبدی شهر قرار گرفته و از چایگاه هویتی پایداری برخوردار می باشد. از سوی این عناصر و فضاها در طی زمان هم کالبد خود را حفظ نموده اند و هم به فعالیت خود به عنوان مظاهر جهانبینی اسلامی- ایرانی ادامه می دهند.

شهر مزار، توسعه کالبدی، عناصر کالبدی اسلامی، حرم شاهچراغ، شیراز