عاطفه صداقتی - هئیت علمی دانشگاه بجنورد، کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، پردیس هنرهای زیبا، تهران
سیده شبناز اتحاد - دانشجوی مهندسی شهرسازی، دانشگاه بجنورد، دانشکده هنر

شهر اسلامی تجلی گاه عدل به عنوان ویژگی بارز فعل الهی و اصل اساسی جهان اسلام، مطرح است. درشهر اسلامی، عدالت از جهات مختلف، قابل توجه است از جمله عدالت در استفاده از فضاهای شهری. اینروزها با گسترش شهرنشینی، بحث زنان و فضاهای شهری و نیز افزایش مشارکت اجتماعی آنها، به یکی ازبحثهای مهم تبدیل شده است. فضاهای شهری بخشی از فضاهای باز و عمومی شهرها هستند که به نوعیتبلور ماهیت زندگی جمعی می باشند، یعنی جایی که شهروندان در آن حضور دارند. حفظ و اعمال ارزشهایی مانند محرمیت، آرامش، خلوت، حیا، سادگی، تنظیم شرایط محیطی در انواع اقلیم ها و توجه به درونبیشتر از بیرون سبب شد تا یک نوع سلسله مراتب قوی، روشن و منحصر به فرد در شهرهای اسلامی بهوجود آید. یکی از نیازهای بسیار مهم هر انسان نیاز به برقراری رابطه با دیگران است که این نیاز زمینه سازحضور انسان ها در فضا می شود. حضور زنان در فضای شهری حق مسلم آنان است. با در نظر گرفتنحقوق شهروندی کثرت گرا در جامعه مدنی امروز و رویکرد عدالت محور در برنامه ریزی و طراحیشهری، زنان نیز همانند مردان باید از شرایط برابر برای حضور در فضای شهری برخوردار باشند. از طرفی،سلسله مراتب یکی از اصول حاکم بر جهان هستی و عالم وجود می باشد و مراتب عالم که از خالق باریشروع شده و به موجودات ارضی ختم میشود، بدین صورت ترتیب داده شده است. سلسله مراتب درشهرهای اسلامی گذشته، به عنوان یک وجه مثبت کنترل نحوه استفاده زنان از فضاهای شهری، مطرح بودهاست. این نوشتار، با بررسی وضعیت زنان در فضاهای شهری و اتخاذ رویکرد توصیفی- تحلیلی، محدودیت های حضور زنان در این فضاها را جستجو نموده و در نهایت راهکارهایی به منظور افزایش حضور زنان در فضاهای شهری در راستای تامین امنیت، افزایش نظارت، کاهش ترس و ایجاد حیات شبانه پیشنهاد می دهد.

فضای شهری، شهر اسلامی، سلسله مراتب، حقوق زنان