حامد محمدی خوش بین - دانشجوی دوره دکتری معماری اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
محمدتقی پیربابایی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در اسلام عدل به مثابه اصلی اساسی و بنیانی تلقی می گردد که خلقت هستی بر پایه آن صورت گرفته است وتدبیر امور عالم بر اساس آن تحقق یافته و کتب آسمانی و بیان شرع بر مبنای آن و در جهت تحقق آن می باشد.در نگاه اسلام و اندیشه قرآنی عدالت صرفاً مفهومی انتزاعی نیست بلکه مفهومی حقیقی بوده که قابلیت تحققدر تمام ابعاد فکری و عملی زندگانی انسان را دارا میباشد. عدالت در معماری اسلامی به عنوان یکی ازبخشهای زندگی انسان مسلمان در جامعه اسلامی محقق یافته و یکی از اساسیترین بنیادهای معماری اسلامیدستیابی به تعادلی ظریف بین عناصر عملکردی و معنوی است. با شناخت محیط و طبیعت و همچنین درکمناسب از مفهوم هماهنگی، معماران مسلمان دریافتند که در بین تمامی اضداد موجود در عالم نقاطی کانونیوجود دارند که در رسیدن به اعتدال و کمال جسم و روح حیاتی اند و از آن در معماری بناهای خویش بهرهجستند. از دیدگاه ایشان اعتدال به منزله دستیابی به تمامی ابعاد و عناصر بصورت همهجانبه برای رسیدن وتجربه تمام و کامل خویش در بنای معماری میباشد. این مقاله به بررسی و شناخت ابعاد مختلف این موضوعپرداخته و درک و دریافت معماران مسلمان از منابع دینی برای دستیابی و استفاده از آنها در معماری اسلامیرا مورد تحلیل قرار میدهد. در این میان مبحث اقتصاد از میان جنبه های دیگر بصورت دقیق تری مورد کنکاشواقع می شود. با بیان ویژگی ها و تجلی های مختلف آن در بناهای اسلامی، مفهوم تعادل اقتصادی در معماریاسلامی تبیین می گردد.

عدالت، تعادل اقتصادی، معماری اسلامی