فائزه زمانی خرازی طوس - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی
احمدرضا اصغرپور ماسوله - استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

شهر مکان اصلی زندگی بشر امروزی است و فضای شهری عرصه زندگی اجتماعی فرد محسوب می شود، به عبارتی دیگرفضای شهری بدون وجود انسان و عملکرد او هویتی مستقل از خود ندارد و تعاملات انسانی است که یک مکان را معنادار میکند،از طرفی دیگر با گسترش شهرنشینی ، ویژگی های انسجامی از جمله رشد روابط مبتنی بر اقتصاد پولی ونه روابط مبتنیبر احساسات و عواطف، محافظه کاری ، کاهش اعتماد ، عدم تجانس و ناهمگونى شهرها بهدلیل هجوم مهاجرین و مردمانى باریشه هاى قومى ، فرهنگى و نژادى مختلف موجب بروز ناهماهنگى و تضاد در درون شهرها مىشود و زندگى شهرى را دریا بى هنجارى در شهرها توسعه مى یابد آنومى عین تنوع دشوارتر مى سازد و تسامح بیشترى را طلب مى کند، در چنین وضعیتىو رشد زندگى تصنعى و غیرشخصى کمک مى کند؛ مشهد به عنوان یک کلان شهر و دارابودن انسجام مکانیکى و به تضعیفویژگی های کلان شهری، به طور عام و مجتمع های مسکونی به طور خاص نیز همواره با مساله انسجام (کم رنگ شدنمولفه های انسجامی) مواجه بوده است ؛ به همین منظور در این مقاله سعی شده تا با استفاده از روش نظریه زمینه ای ومصاحبه با ساکنین آپارتمان های مرتفع به فهم انسجام اجتماعی در این مجتمع دست یابیم. بر این اساس نمونه گیری هدفمندو با ملاک اشباع نظری 15 نفر از ساکنین انتخاب گردیدند. یافته های بدست آمده در این تحقیق، شامل 15 مقوله عمده استکه عبارتند از وجود مرکز تعاملات، استفاده از امکانات کالبدی موجود در مجتمع ، استقلال نسبی در خدمات، احترام قائلشدن برای مجتمع، تمایز گذاری روشن شهر، وجود امنیت، تعلق به مکان، همدلی، همکاری، تعهد (مسئولیت پذیری)، اعتماد متقابل، تعاملات گرم و صمیمی و عدم تمایل به تغییر؛ مقوله انتخابی از مجموعه این مقولات «انسجام فروبسته» نامیده شد، راهبرد چنین مفهومی، خودمختاری اجتماعی از سوی ساکنین می باشد و پیامد چنین پدیده ای انفکاک اجتماعی میان مجتمعو شهر از نظر انسجام اجتماعی می باشد.

فضای شهری، کالبد، انسجام اجتماعی، انسجام فروبسته، نظریه ی زمینه ای