علی مجابی - گروه آموزشی علوم پایه دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مهرداد عامری - دانش آموخته دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
تابنده شریعتی - دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران

گرچه پلی مورفیسم هموگلوبین در گاوهای اروپایی، آمریکایی، آفریقایی و هندی تأیید و گزارش شده است، به هر حال بررسی و مطالعه فتوتیپهای هموگلوبین در گاوهای ایرانی برای اولین بار است که انجام و گزارش می شود. به منظور تعیین التروفورتیک فنوتیپهای هموگلوبین در گاوهای بالغ ایرانی تعداد 147 نمونه خون شامل 48 نمونه گاوهای سیستانی، 45 نمونه خون گاوهای سرابی (40 نمونه مربوط به گاوهای ماده و 5 نمونه گاونر) و 54 نمونه خون از گاوهای گلپایگانی جمع آوری و مورد آزمایش قرار گرفتند. ابتدا میزان غلظت هموگلوبین به روش سیانومت هموگلوبین تعیین و سپس فنوتیپهای مختلف هموگلوبین با روش الکتروفورزاستات سلولز (CAE) از یکدیگر تفکیک و با روش چگالی سنجی (دانسیتومتری) مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج زیر از تعیین الکتروفورتیک فنوتیپهای هموگلوبین، غلظت هموگلوبین تام، درصد و غلظ انواع مختلف هموگلوبین در گاوهای بالغ ایرانی برای نخستین بار است که گزار می گردد: 1-در گاوهای بالغ سیستانی سه فنوتیپ شامل A2AB با وفور 50/20 درصد، A2A به میزان 41/47 درصد و A2B با شیوع به میزان 8/33 درصد مشخص شدند. 2- در گاوهای بالغ گلپایگانی 2 فنوتیپ شامل A2AB به میزان 29/63 درصد و A2A به میزان 70/37 درصد تشخیص داده شد. 3- در گاوهای بالغ سرابی فقط یک نوع فتوتیپ A مشاهده شد. 4- یکی از مهمترین یافته های پژوهش حاضر که برای اولین بار در جهان گزارش می گردد، مشاهده هموگلوبین A2 می باشد، که به نظر می رسد مربوط به هویت ویژه نژادهای گاوهای سیستانی و گلپایگانی باشد. 5- از آنجایی که فقط یک فنوتیپ هموگلوبین یعنی HbA در گاوهای بالغ سرابی مشاهده شده است، از این خصوصیت ویژه و انحصاری می توان در تعیین اصالت نژادی گاوان سرابی استفاده کرد که این یافته مهمترین نتیجه کاربردی پژوهش حاضر است. 6- سن در گاوهای بالغ سیستانی و گلپایگانی تأثیری بر غلظت هموگلوبین تام ندارد ولی در نژاد سرابی با افزایش سن غلظت این ماده افزایش می یابد. 7- غلظت هموگلوبین تام در دو جنس نر و ماده اختلاف معنی دار دارد (P<0/05) و در جنس نر بیشتر است. 8- صرف نظر از سن و جنس غلظت هموگلوبین تام در نژادهای مختلف گاوهای ایرانی اختلاف معنی دار دارد (P<0/05) و میزان MSE آن در گاوهای گلپایگانی 0/19 ±11/1، در گاوهای سرابی 0/25 ±11/74 و در گاوهای سیستانی 0/12 ±14/8 (در مجموع 147 نمونه 0/15 ±12/27) گرم در دسی لیتر خون است.

الکتروفورز، فنوتیپ، هموگلوبین، گاو