جواد دقیق روحی - مرکز تحقیقات ماهیان استخوانی دریای خزر، گیلان، ا یران
مسعود ستاری - گروه آموزشی شیلات دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان، گیلان- ایران

هدف: بررسی میزان شیوع میانگین شدت آلودگی به انگلها در بعضی از گونه های گاوماهیان سواحل جنوب غربی دریای خزر. طرح: نمونه برداری تصادفی. حیوانات: صدو دو قطعه از چهار گونه مختلف گاوماهیان دریای خزر شامل گاوماهی شنی (34 قطعه)، گاوماهی سربزرگ (14 قطعه)، گاوماهی خزری (33 قطعه) و گاوماهی دهان سیاه (10 قطعه). روش: بردین دیواره حفره شکمی ماهیان و خارج کردن امعا و احشا، باز کردن دیواره روده و بررسی وجود انگل ها در محتویات روده توسط بینوکولار، بررسی اندامهای احشایی برای مشاهده انگل، ایجاد برش بر روی عضلات با فواصل 1 سانتیمتر برای مشاهده کیست انگل، جدا کردن و تثبیت با ا تانول 70 درصد، شفاف کردن نماتودها با لاکتوفنل و رنگ آمیزی آکانتوسفال ها با رنگ استوکارمین، شناسایی انگلها به کمک کلیدهای تشخیص انگل شناسی ماهی. تجزیه و تحلیل آماری: محاسبه میزان شیوع، میانگین شدت آلودگی + انحراف معیار، دامنه تعداد انگل، شاخص غالبیت و همچنین بررسی اختلاف آلودگی بین گونه های مختلف و دستجات سنی به وسیله آزمون آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون P<0/05)Z) به کمک نرم افزار کامپیوتری Excel. نتایج: در این بررسی سه گونه انگل از چهار گونه گاوماهی دریای خزر به شرح زیر جدا شد. از 43 عدد گاوماهی شنی نوزاد استرونژیلیدس اکسیسوس (شیوع 16/28 درصد و میانگین شدت آلودگی 6/29 عدد)، دیکه لینه مینوتوس (شیوع 27/9 درصد و میانگین شدت آلودگی 3 عدد) و کورینوزومااستروموزوم (شیوع 20/93 درصد و میانگین شدت آلودگی 24/56 عدد) از 14 عدد گاوماهی سربزرگ نوزاد اوسترونژیلیدس (شیوع 50 درصد و میانگین شدت آلودگی 10/71 عدد)، دیکه لینه (شیوع 7/1 درصد و میانگین شدت آلودگی 16 عدد) و کورینوزوما (شیوع 86 درصد و میانگین شدت آلودگی 34 عدد)، از 33 عدد گاوماهی خزری، نوزاد اوسترونژیلیدس (شیوع 18/18 درصد و میانگین شدت آلودگی 1/17 عدد) و دیکه لینه (شیوع 39/39 درصد و میانگین شدت آلودگی 6/2 عدد) و از 10 عدد گاو ماهی دهان سیاه دیکه لینه (شیوع 20 درصد، میانگین شدت آلودگی 3 عدد) و کورینوزوما (شیوع 10 درصد و میانگین شدت آلودگی 1 عدد) و کورینوزوما (شیوع 10 درصد و م یانگین شدت آلودگی 1 عدد) جدا شد. نتیجه گیری: در بررسی حاضر نوزاد نماتود اوسترونژیلیدس اکسیسوس و کورینوزوما استروموزوم برای اولین بار از گونه های ماهیان در ایران گزارش می شوند و گزارش آلودگی به نماتود دیکه لینه مینوتوس از گاوماهی خزری و گاو ماهی دهان سیاه نیز برای اولین بار از ایران صورت می گیرد. نتایج این بررسی نشان می دهد که گاوماهیان می توانند آلودگی به کورینوزومااستروموزوم را نیز همانند آلودگی به نوزاد اوسترونژیلیدس اکسیسوس به ماهیان خاویاری انتقال دهند. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، (1383)، دوره 59، شماره 1، 22-17.

دریای خزر، گاوماهی، انگل، نوزاد اوسترونژیلیدس اکسیسوس، کورینوزوما استروموزومف دیکه لینه مینوتوس