احمد نعمت اللهی - گروه علوم بیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز، تبریز- ایران
غلامعلی مقدم - گروه علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز، تبریز- ایران

برونکوپنومونی یکی از بیماریهای مهم گوسفندان در ایران می باشد که عوامل مختلفی از قبیل باکتری ها، ویروس ها و انگل ها می توانند سبب بروز آن گردند. به نظر می رسد که کرم های ریوی بیشترین نقش را در بروز این بیماری در نشخوارکنندگان داشته باشند. این مطالعه جهت مشخص شدن میزان آلودگی نشخوارکنندگان کوچک منطقه آذربایجان شرقی به کرم های ریوی صورت گرفت. نمونه هایمدفوع از 1000 راس گوسفند در طول یک سال (250 نمونه در هر فصل) از گوسفندان مناطق مختلف تبریز گرفته شد و در آزمایشگاه توسط دستگاه برمن نوزادان مرحله اول کرم های ریوی از آنها جدا گردید و مورد شناسایی قرار گرفت. همچنین 400 نمونه ریه ضبطی از کشتارگاه صنعتی تبریز در طول همان سال (100 نمونه در هر فصل) تهیه گردید و در آزمایشگاه کرم های بالغ موجود جدا گردید و با استفاده از کلیدهای تشخیصی مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج بررسی نمونه های مدفوع نشان داد که 56/9 درصد نمونه ها آلوده به نوزادان کرم های ریوی بودند. آلودگی به نوزاد دیکتیوکالوس فیلاریا (28/9 درصد)، پروتوسترونجیلوس روفسانس (12/7 درصد)، مولریوس کاچیلاریس (29 درصد) و سیستوکالوس اکراتوس (29/4 درصد) مشاهده گردید. آنالیز یافته ها با واریانس یک طرفه نشان داد که میزان آلودگی در فصول مختلف سال اختلاف معنی داری دارد (p<0/05). بیشترین میزان آلودگی در پاییز و کمترین میزان آلودگی در فصل تابستان مشاهده گردید. همچنین اختلاف معنی داری در میزان آلودگی مدفوع گوسفندان زیر دو سال به نوزادان کرم های ریوی نسبت به گوسفندان بالای دوسال مشاهده گردید (p<0/05). میزان آلودگی در گوسفندان نر بیشتر از گوسفندان ماده بود. از مجموع 400 نمونه ریه مورد بررسی، آلودگی به کرم های بالغ دیکتیوکالوس فیلاریا (34 درصد)، پروتوسترونجیلوس روفسانس (11 درصد) و سیستوکالوس اکراتوس (32 درصد) مشاهده گردید. اما کرم بالغ مولریوس کاپیلاریس بدست نیامد. همچنین بیشترین میزان آلودگی به کرم های ریوی در فصل پاییز مشاهده گردید. با توجه به میزان نسبتاً بالای میزان آلودگی به نوزادان کرم های ریوی در گوسفندان منطقه تبریز اعمال روش های پیشگیری و درمان توصیه می گردد.

گوسفند، کرم های ریوی، آزمایش مدفوع، کشتارگاه