احمد علی محمد پور - گروه علوم پایه دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد
فرامرز زارعی - دانش آموخته دانشکده دامپزشک دانشگاه فردوسی مشهد

پانکراس از بخش های اگزوکرین و اندوکرین تشکیل شده است که به ترتیب آنزیم های گوارشی و هورمون های پپتیدی را ترشح می کنند با این که دو قسمت در داخل غده با هم بوده ولی از نظر ساختار بافتی و عملکردی با هم بسیار متفاوت می باشند. در این تحقیق از پانکراس پانزده حیوان بالغ (هر گونه 5 عدد) استفاده شد. پس از تشریح حیوانات ، پانکراس هر نمونه از محوطه بطنی خارج گردید و نمونه گیری از آن صورت گرفت . نمونه ها سپس در محلول فیکساتیو بافر فرمالین 10 درصد قرار داده شده . پس از پاساژ توسط محلول های مختلف و قالب گیری از آنها مقاطع 5 میکرونی تهیه نموده و سپس جهت بررسی در سطح میکروسکوپ نوری با هماتوکسیلین - ائوزین رنگ آمیزی گردید. در سطح میکروسکوپ نوری اجزای مختلف بافتی استروما و پارانشیم در همستر خوکچه هندی و خرگوش با روش میکرومتری بررسی گردید. تمام پارامترهای بدست آمده در سه حیوان آنالیز و با استفاده از آزمون آنوا با هم مقایسه گردید نتایج نشان داد که پانکراس در سه حیوان لوبوله و دارای دو بخش اگزوکرین و اندوکرین می باشد و شکل واحدهای ترشحی آن از نوع لوله ای آسینی مرکب می باشد در مطالعه حاضر واحدهای ترشحی آسینی در پانکراس بیضی تا دایره ای نامنظم بوده و هر واحد از 5 تا 7 سلول هرمی با لومن کوچک تشکیل شده بود. میانگین درصد جزایر پانکراس در خوکچه هندی (16/04±29/8) بیشتر از خرگوش (9/55±604) و همستر (3/71±10/8) بود در همستر قطر جزایر لانگرهانس بین این سه حیوان مورد مطالعه وجود داشت (0/05>P). میانگین قطر جزایر لانگراهانس در همستر 191/30 میکرومتر در خرگوش 41/56 میکرومتر و در خوکچه هندی 54/60 میکرومتر مشاهده شد.

بافت شناسی، پانکراس، خوکچه هندی، خرگوش، همستر