نرگس طباطبایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند
محمدحسن فتحی نسری - دانشیار دانشگاه بیرجند
همایون فرهنگ فر - دانشیار دانشگاه بیرجند
احمد ریاسی - استادیار دانشگاه صنعتی اصفهان

در این مطالعه نمونه های باگاس نیشکر پرتوتابی شده با دوزهای 100، 200 و 300 کیلوگری جهت ارزیابی اثر بیم الکترونی بر ترکیب شیمیایی، فراسنجه های تجزیه پذیری شکمبه ای و گوارش پذیری شکمبه ای و پس از شکمبه ای ماده خشک، الیاف نامحلول در شوینده ی خنثی و اسیدی باگاس نیشکر مورد استفاده قرار گرفتند. بدین منظور ابتدا با استفاده از روش کیسه های نایلونی، مقدار 5 گرم از نمونه ی آسیاب شده ( 6 تکرار) به مدت صفر، 2، 4، 8، 16، 24، 48 و 72 ساعت در شکمبه ی دو رأس تلیسه ی هلشتاین دارای فیستولای شکمبه ای انکوبیت شدند و فراسنجه های تجزیه پذیری شکمبه ای برآورد شدند. تجزیه آماری داده های مربوط به فراسنجه های مختلف تجزیهپذیری و تجزیهپذیری مؤثر با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. بر اساس نتایج این تحقیق، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در باگاس نیشکر پرتوتابی شده به لحاظ عددی کاهش یافت، اما میزان الیاف نامحلول در شوینده خنثی در اثر پرتوتابی به طور معنیداری کاهش یافت (0/05>p). بخش سریع تجزیه ماده خشک و بخش سریع تجزیه الیاف نامحلول در شوینده خنثی به طور معنیداری در اثر پرتوتابی افزایش یافت (0.05>p) . بخش با پتانسیل تجزیه الیاف نامحلول در شوینده ی خنثی با افزایش دوز بیم الکترونی افزایش و در مورد ماده خشک در ابتدا کاهش و سپس در دوز 300 کیلوگری افزایش یافت، هرچند که این تغییرات به لحاظ آماری معنیدار نبود. گوارش پذیری ماده ی خشک در کل دستگاه گوارش در اثر پرتوتابی به طور معنیداری افزایش یافت (0/05>p) . گوارش پذیری شکمبه ای الیاف نامحلول در شوینده ی اسیدی در اثر پرتوتابی با دوز 100 کیلوگری به طور معنیداری افزایش یافت (0.05>p). نتایج این پژوهش نشان داد پرتوتابی الکترونی نقش مؤثری در بهبود ارزش غذایی و گوارش پذیری باگاس نیشکر دارد، لیکن با توجه به عدم تفاوت بین دوزهای پرتوتابی، دوز 100 کیلوگری قابل توصیه است.

باگاس نیشکر، بیم الکترونی، تجزیه پذیری شکمبه ای