سمیه بخارائی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا
اورنگ عیوض زاده - استادیار گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا
کاوه زرگری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا

نسترن وحشی با نام علمی Rosa canina L متعلق به تیره Rosaceae می باشد که به طور وحشی در بخش های گوناگونی از دنیا رشد می کند این گیاه همچنین در استان های مختلف ایران به خصوص در استان اردبیل به وفور یافت می شود میوه این گیاه عموما rose hip نامیده می شود . میوه این گیاه در مناطق مختلف ایران به طور سنتی مصرف می شود حدود 27 درصد وزن میوه را هسته های ان تشکیل می دهد هسته این میوه حاوی حدود 9 درصد روغن است با توجه به پراکنش زیاد این گیاه در کشور و وجود ترکیبات تغذیه ای و دارویی مفید و سلامت بخش در آنها از قبیل اسیدهای چرب غیر اشباع، ترکیبات آنتی اکسیدانی و ویتامین ث فراوان بکار گیری روشی برای استخراج بهینه روغن هسته آن و بررسی کمی و کیفی ترکیبات غیر صابون شونده روغم این گیاه می تواند در صنایع غذایی و دارویی سودمند باشد در این تحقیق نمونه های دانه نسترن وحشی در سه تکرار با استفاده از دو تیمار مایکروویو (در دو زمان 2 و 4 دقیقه) و اولتراسونیک (در سه زمان 2/5، 10 و 15 دقیقه) پیش فرآوری و با روش معمول پیش فراوری مقایسه گردیدند سپس روغن آنها با روش سوکسله استخراج گردید نمونه های روغن تهیه شده از نظر راندمان استخراج و تاثیر تکنیک های پیش فرآوری بر میزان و تریب توکوفرول ها و کاروتنوئید کل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد پیش فرآوری هسته نسترن وحشی با مایکروویو و اولتراسونیک می توان راندمان استخراج روغن را افزایش (0/05>p) دهد و افزایش زمان پیش فراوری نیز اثر مثبتی روی راندمان استخراج روغن دارد اثر پیش فراوری مایکروویو و اولتراسونیک میزان توکوفرول ها و کاروتنوئیدرا به طور چشمگیری افزایش (0/05>p) دارد زیرا تخریب غشا سلولی دانه های روغنی توسط پیش فرآوری مایکروویو و اولتراسونیک می تواند باعث افزایش خروج توکوفرول ها و کاروتنوئید گردد اما تدریجا با طولانی شدن زمان پیش فراوری درصد افت توکوفرول و کاروتنوئید افزایش یافت. همچنین پیش فراوری مایکروویو و اولتراسونیک باعث افزایش استخراج استرولها گردید و با افزایش زمان مایکروویو و اولتراسونیک راندمان استخراج استرولها نیز افزایش (0/05>p) یافت.

نسترن وحشی، مایکروویو، اولتراسونیک، توکوفرول ، کاروتنوئید، استرول و راندمان استخراج