احمد مهربان - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
سیامک غفاری پور - گروه مهندسی علوم زیستی دانشکده علوم زیستی دانشگاه آنتورپ ، انتورپ، بلژیک
حمیدرضا گنجعلی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

به منظور مطالعه تجزیه و تحلیل چند متغیره و به تجزیه به عامل ها برای دستیابی ارتباط برخی از صفات کمی با عملکرد دانه و انتخاب ژنوتیپ های برتر در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی بلوچستان بیست لاین سورگوم دانه ای حاصل از طرح کراسینگ بلوک به همراه شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار ارزیابی گردیدند میانگین مربعات ژنوتیپ ها برای اکثر صفات بجز روز تا جوانه زنی و تعداد برگ معنی دار گردید. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که از تنوع قابل توجهی بین ژنوتیپ های مورد مطالعه وجود دارد رگرسیون چند متغیره خطی نشان داد که در محیط مساعد اثر مستقیم وزن هزار دانه و طول خوشه بر عملکرد دانه مثبت و الا است بنابراین وزن هزار دانه و طول خوشه مهمترین جزء عملکرد دانه در سورگوم محسوب شده و افزایش عملکرد دانه از طریق گزینش برای ان امکان پذیر است. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر ژنوتیپ ها به 2 گروه دسته بندی شدند با انجام تجزیه به عامل ها از طریق استخراج ریشه های راکد از طریق تجزیه به مولفه های اصلی 4 عامل در مجموع 83/56 درصد تغییرات داده ها را توجیه کردند نتایج حاصل از بررسی ضرایب عاملی نشانگر اهمیت صفات وزن هزار دانه ، طول خوشه، و صفات مربوط به خصوصیات رویشی (روز گلدهی ، تعداد برگ و روز تا جوانه زنی) در گزینش زنوتیپ ها بود در مجموع از این آزمایش لاین های 1، 13، 4، 12، 5 و 8 با توجه به عملکرد دانه بالاتر از شاهد از این آزمایش به عنوان ارقام برتز برای انجام آزمایشات پایداری در مکان و زمان انتخاب شدند.

سورگوم دانه ای، تجزیه تحلیل چند متغیره، تحزیه به عامل ها، عملکرد دانه