آمایش سرزمین استراتژی راهبردی برای توسعه پایدار منابع طبیعی و ساماندهی جوامع عشایری

اعمال مدیریت صحیح و کارامد در هر منطقه بر مبنای داشتن اطلاعاتی دقیق از توان اکولوژیکی و اقتصادی و اجتماعی محیط زیست قابل انجام است ارزیابی توان محیط زیست عبارت از برآورد استفاده ممکن انسان از سرزمین برای کاربری های کشاورزی، مرتعداری، جنگلداری، پارک داری (حفاظت، توریسم) ،آبزی پروری، امور نظامی و مهندسی و توسعه شهری، صنعتی و روستایی در چارچوب اسفاده های کشاورزی، صنعت ، خدمات و بازرگانی است. آمایش سرزمین طبق ضوابطی با نگرش بازده پایدار و در خور ، بر حسب توان و استفاده کیفی و کمی سرزمین برای استفاده های مختلف انسان از سرزمین می پردازد. بنابراین از هدر رفتگی منابع طبیعی و ضایع شدن محیط زیست و در نتیجه از فقر انسانی که روی زمین کار می کند می کاهد (استودارت 1968، ناوه و لیبرمان 1984) دکتر مجید مخدوم استاد دانشگاه تهران بر این باور است که تا توان های بالقوه منطقه ای که قرار است در ان برنامه های توسعه پیاده شوند معلوم نگردند برنامه ریزی ها دستمایه ای در خور آدمیان زیستمند در منطقه به ارمغان نمی آورند و فراتر اینکه موجب بحران های زیست محیطی نیز می شوند. پس از جنگ دوم جهانی، ادامه داشتن فقر کشاورزان هدر رفتگی منابع طبیعی و ضایع شدن محیط زیست دلیلی برای چاره جویی شد. انسان پی برد برای آنکه بتواند جلوی فقر و ضایع شدن سرزمین را بگیرد باید به همراه طبیعت حرکت و از سرزمین به اندازه توان یا پتانسیل تولیدی ان بهره وری نماید مضافا اینکه نوع استفاده از سرزمین را بر اساس توان کاربری سرزمین بنا نهد و نیازهای اقتصادی و اجتماعی بشر را با توان سرزمین براورد سازد (نیکس 1985) . با توجه به اینکه سرزمین مجموعه ای از عوامل فیزیکی و زیستی است لذا مطالعه منابع محیطی جهت برنامه ریزی و مدیریت اصولی آن امری ضروری و اجتناب ناپذیر است جهت بررسی طرح (امایش سرزمین، استراتژی راهبردی برای تامین امنیت غذایی و امنیت اجتماعی ) منطقه گل آدم واقع در شمال غرب ایران به موقعیت جغرافیایی38 درجه و 15 دقیقه تا 38 درجه و 13 دقیقه عرض شمالی 44 درجه و 38 دقیقه تا 11 درجه و 35 دقیقه طول شرقی در 13/5 کیلومتری شهرستان سلماس (استان آذربایجان غربی) به مساحت 954/5 هکتار انتخاب شد. با توجه به اینکه شناخت منابع محیطی اولین گام ارزیابی سرزمین به شمار می رود لذا در ابتدا مطالعات آب و هوا ، فیزیوگرافی، هیدرولوژی، زمین شناسی، خاک، پوشش گیاهی، اقتصادی، و اجتماعی و حیات وحش انجام گردید در خاتمه با استفاده از تسهیلات GIS و برنامه Arc-Info نقشه های شیب ، جهت و ارتفاع با هم تلفیق گردید و در نهایت شکل نهایی زمین به دست آمد سپس نقشه شکل زمین با نقشه واحدهای مدیریتی همگن بدست امدند برای هر یک از واحدهای مدیریتی با توجه به خصوصیت آنها برنامه های اصلاحی مناسب ارائه گردید.

Keywords:

آمایش سرزمین , استان آذربایجان غربی , توسعه پایدار جوامع عشایری