علی مصطفی زاده - مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان آذربایجان غربی

مایکل تودارو Michael . P.Todaro جهت تحقق توسعه اقتصادی پایدار در کشورهای در حال توسعه رشد کمی و کیفی صنایع کاربر نظیر صنعت قالیبافی را پیشنهاد می کند اما واقعا در مناطق روستایی و عشایری کشورمان با توجه به عدم وجود امکانات بهداشتی و اموزشی مناسب و صرفا با تکیه بر کار نیروهای انسانی می توان به توسعه پایدار نایل امد. نیاز مالی و فقدان فرصت های شغلی مناسب باعث گسترش روزافزون کارگاه های کوچک فرش دستباف در میان خانوارهای عشایری شده است تولید فرش های دستباف نفیس افزایش یافته و بستر مناسبی جهت صدور آنها به کشورهای متقاضی خارجی فراهم شده است. اما افزایش سطح رفاه و زندگی خانوارهای قالیباف و توسعه مناطق روستایی و عشایری به طور وسیع جهت تحقق فقر زدایی مورد نظر متولیان امور بوده است با این حال صرف نظر از هزینه فرصت عامل انسانی شاغل در فعالیت های قالیبافی ، منافع و عواید زیادی نصیب خانوارهای عشایری قالیباف نشده است زیرا در اقتصاد ایران سودآوری هرگونه فعالیت تولیدی تحت تاثیر برنامه ها ، سیاست ها و دستورالعمل های دولت قرار دارد. باید یادآور شد که با افزایش اشتغالزایی در فعالیت های فرش دستباف در مناطق روستایی و عشایری بسیاری از آزادی های فردی و استقلال و اعتماد به نفس کارگران قالیباف تهدید می شود اشتغال کارگران در رده سنی نوباوگان نمونه بارز عدم توسعه انسانی جهت تحقق توسعه اقتصادی است. مقاله حاضر ضمن بررسی شرایط کاری و ویژگی های محیطی و علل گرایش خانوارهای عشایری به ایجاد کارگاه های قالیبافی ، درصدد بررسی ارتباط بین توسعه فعالیت های قالیبافی و افزایش سطح رفاه و زندگی خانوارها می باشد هرچند در شرایط کاری حاکم بر فعالیت های قالیبافی توسعه انسانی فدای افزایش درآمدها و رشد اقتصادی می گردد ولی با توجه به محرومیت منطقه و عدم وجود منابع درآمدی و فرصت های شغلی مناسب، قالیبافی تنها راه امرار معاش و تامین حداقل معیشت خانواده هاست. بنابراین قبل از تامین رفاه اجتماعی و توسعه انسانی باید در جهت تامین حداقل امکانات زندگی تلاش مستمر و پیگیری صورت گیرد و این تلاش در جوامع مورد بحث در قالب فعالیت های قالیبافی بر دوش کودکان و نوجوانان است.

فرش دستباف، صنعت قالیبافی، اشتغالزایی، افزایش سطح رفاه، رشد اقتصادی، توسعه انسانی