محمد خورشیدی - کارشناس بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری
پژمان طهماسبی - کارشناس بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری

در گذشته بهره برداری از منابع طبیعی از انسجام و نظم خاصی برخوردار بوده است بدین ترتیب که نظام بهره برداری از مراتع تابع مدیریت حاکم بر ایل ، تیره و طایفه بوده و از این طریق موعد مناسب بهره برداری از مراتع تشخیص داده می شد و اعضای یک ایل ، تیره یا طایفه مطابق نظم خاصی اقدام به کوچ و در نتیجه بهره برداری از مراتع می کردند. با فروپاشی نظام ایلی در سال های گذشته و ملی شدن منابع طبیعی شالوده نظام زمین داری و مالکیت و بهره برداری از اراضی در قلمرو ایلات - هم در زمینه تولیدات زراعی و هم بهره برداری از مراتع- دگرگون شد. اصلاحات اراضی مالکیت را در قلمرو ایلات بسیار محدود کرد از این پس قانونا سلسله مراتب اداری به جای سلسله مراتب ایلی سرنوشت مراتع را برعهده گرفت که نتیجه نهایی این امر افزایش تعداد دامدار و فزونی تعداد دام و در نتیجه رقابت شدید در بهره برداری از مراتع گردید این عامل در منطقه چلگرد و بازفت نیز تاثیر بسزایی در روند تخریب منابع طبیعی داشته است. این تحقیق در منطقه عشایری بازفت و چلگرد از توابع استان چهار محال و بختیاری با هدف ارزیابی دیدگاه جامعه عشایری نسبت به مالکیت مراتع و نقشی که مالکیت در حفظ منابع طبیعی داشته ، انجام گرفته است. بدین منظور تعداد 4 سوال در قالب پرسشنامه ای که در راستای فرضیه تحقیق و برای دستیابی به نقطه نظرات بهره برداران این مناطق بود تهیه شد. جامعه آماری تحقیق کلیه سرگرستان خانوارهای عشایری و روستایی ساکن در 60 منطقه در بازفت و 51 منطقه در چلگرد که از طریق دامداری متکی بر مرتع امرار معاش می کنند واحد نمونه سرپرست خانوار بود که به روش خوشه ای وزنی انتخاب و تعداد نمونه (پاسخگو) به روش تصادفی به تعداد 60 نمونه انتخاب و به روش آماری X2 خوبی برازندگی و به کمک نرم افزار spss اطلاعات استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر آن است که کلیه بهره برداران مناطق فوق مالکیت را عاملی مهم در جهت حفظ و حراست منابع طبیعی عنوان داشته اند.

نظام بهره برداری از منابع طبیعی، نظام زمین داری، مالکیت، رقابت برای بهره برداری، فزونی تعداد دام، تقویم کوچ و چرا، محافظت از منابع طبیعی