هاجر جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد سیستمهای اطلاعات مکانی (GIS) دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،
علی اصغر آل شیخ - دانشیار گروه سیستمهای اطلاعات مکانی (GIS) دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،

با گسترش فرآیند شهری شدن، وضعیت سطح زمین و آب و هوا به علت فعالیتهای بشری دچار تغییر میشود. از نتایج این تغییر، وقوع سیلابها و آبگرفتگیهای مکرر در مناطق شهری است. مدلهای هیدرولوژیکی و هیدرودینامیکی رگبار -آبگرفتگی پیچیده و ایجاد و اجرای آنها دشوار میباشد. همچنین این مدلها به دادههای ورودی زیادی نیاز دارند. در این مقاله به شبیه سازی رگبار-آبگرفتگی در مناطق شهری به منظور تعیین سریع وضعیت آبگرفتگی و تنها با استفاده از داده های ورودی عموماً در دسترس، پرداخته شده است. روش به کار گرفته شده از نوع مدلهای هیدرولوژیکی ساده شده و بر مبنای سیستمهای اطلاعات مکانی میباشد. فرورفتگیهای سطح زمین به عنوان مناطق اصلی آب گرفتگی لحاظ شده اند. مقدار آبی که میتواند در یک فرورفتگی ذخیره شود، توزیع نهایی آبگرفتگی را نشان میدهد. حوزهی آبریز رواناب، حداکثر مقدار ذخیره ی آب در یک فرورفتگی و جهت جریان بین این فرورفتگیها همگی در شبیه سازی نهایی آبگرفتگی لحاظ شدند. برای یافتن فرورفتگیها، تقسیم بندی حوزهی آبریز و به دست آوردن ترتیب جریان بین این فرورفتگیها، فناوری سیستم اطلاعات مکانی به کار گرفته شد. ازمعادله ی تعادل آب به منظور محاسبه ی آب ذخیره شده در هر فرورفتگی استفاده شد. بخشی از منطقه ی 22 شهری تهران، به عنوان منطقه ی مورد مطالعه انتخاب گردید. نتایج نشان داد که روش به کار گرفته شده میتواند موقعیت آبگرفتگیها در مناطق شهری را یافته و سریعاً عمق و مساحت آبگرفتگی را محاسبه کند. این روش برای شبیه سازی رگبارهای کوتاه مدت در مناطق شهری به ویژه زمانی که داده های ورودی کمی در دسترس هستند، ارزشمند است.

آبگرفتگی، مناطق شهری، سیستم اطلاعات مکانی، رگبار، شبیه سازی