کیومرث روشنگر - دانشگاه تبریز، استادیار دانشکده فنی و مهندسی عمران،گروه آب
علیرضا رضوی - کارشناس ارشد عمران، سازه های هیدرولیکی
حسن ثانی - کارشناس ارشد عمران، دانشگاه تبریز

حفاظت از لوله های انتقال آب یکی از مهمترین اولویتهای پروژه های آب و مخصوصاً آب شرب می باشد چرا که در صورت ترکیدن لوله و خرابی شیرآلات و پمپها مخصوصاً در مناطق کوهستانی که دور افتاده بوده و در فصول سرما و برق تعمیر این خطوط و تأسیسات کار بسیار سخت و بعضاً غیرممکن می باشد اهمیت کنترل و نگه داشت این خطوط را بیش از بیش روشن می سازد یکی از عوامل مهم تخریب این لوله و تأسیسات ضربه قوچ می باشد که در مواقعی فشار وارد از طریق این پدپده بیشتر از تحمل تأسیسات بوده و آنها را به تدریج مستهلک می نماید و عدم مطالعه دقیق این پدیده در مرحله طراحی و بررسی در حین بهره برداری احتمال شکست تأسیسات را بسیار بالا می برد. با مطالعه دقیق این پدیده و ارائه راهکار کنترل ضربه از طریق روش مناسب روشن و خاموش نمودن پمپ، شیر رها کننده فشار، لوله با قطر بالاتر، لوله با فشار بالاتر، شیرهای یکطرفه ضد ضربه قوچ، مخزن سرج، تغییر نوع پمپ، تغییر دور پمپ، استفاده از چرخ طیار، می توان اثر ضربه قوچ را به حداقل مقدار ممکن کاهش داد. در این میان مقدار دبی و توپوگرافی مسیر و اختلاف ارتفاع نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و بررسی دقیق و ارائه راهکار مناسب در این پروژه ها احتمال شکست تأسیسات را پایین خواهد آورد. در این رابطه از نرم افزار Bentley hammer استفاده شده و تحلیل پدیده فوق با کنترل آن با نرم افزارهای فوق امکانپذیر خواهد بود و در نهایت بهترین سیستم ترکیبی کاهنده اثر ضربه قوچ در یک سیستم انتقال آب محفظه هوای تحت فشار به همراه چرخ طیارمشخص شده است.

ضربه قوچ، فشار، سرعت موج، پمپ، محفظه هوا