تجسم در تقابل با هندسه مقدس

هنرمند مسلمان برای ابزار عشق به آفریدگار، همواره خود را در طرح ها و الگوها و رنگ هایی که مظهر خلقت بوده اند ، مستغرق نموده و سعی نموده مفاهیم پنهان در این پدیده ها را در آثار خود جلوه گر سازد. اما به گفته نادر اردلان "نه از طریق هنری طبیع گرا که از روی طبیع گرته برداری می کند بلکه به مدد هنری نمادین که از نحوه ی تجلی طبیعت تقلید می کند و سطوح را همانگونه اصیل می گرداند که آفرینش به خاک اصال می بخشد". او با حذف نمودها و ظواهر سطحی و عرضی به کشف مفهوم و ساختار یک اثر می پردازد. هنرمند مسلمان همواره در تلاش بوده تا با تجریدی ترین فرم ها، مفاهیمی را که در ماورای آفریده های خداست بیان کند. او از دایره و مربع که ساده تر ین و افقی ترین اشکال هستند به عنوان ابزاری برای خلق نماده ایی از دو عالم هستی و مجموعا کل آن استفاده کرده است . نقوش هندسی در هنر ایرانی تنها مایه لذت چشم یا ذهن نبوده، بلکه مفهومی بسیار عمیق تر داشته است . در اسلام علم هندسه در هنر به کار گرفته شد، و در غیاب اندازه ها و ابزار امروزی از دایره به عنوان پایه ا ی برای تکثیر نقوش و جلوه های گوناگون تودرتوی آن که نمادی از ایجاد کثرت مخلوقات خداوند از واحد خداوند متعال در عالم می باشد ، استفاده شد . هندسه ابزاری مناسب جهت نظم بخشیدن به معماری و برقراری روابط آگاهانه میان اجزای بنا با یکدیگر است ، تا در عین مرکب بودن، یکپارچگی فضا را به عنوان یک ترکیب خلاق و هدفمند میسر سازد عامل بنیادین ایجاد وحدت در میان اجزا ی جهان هستی و ازجمله در اجزای پیکره هریک از فرهنگهای معماری چیزی جز هندسه نمیتواند باشد. زیبایی و هماهنگی که در الگوهای هندسی مشاهده میشود، یک نظم هندسی بالاتر و عمیقتر، یعنی قوانین کیهانی را منعکس میکند. انسان روحانی درصدد کشف الگوهای هندسی به عنوان وسیله درک و رسیدن به خدا است . تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان، برخی ازمبانی فکری مؤثر در طراحی این بنای ارزشمند را آشکار میسازد . انتقال یا به قول گنون (1) "انجماد (solidification)" جهان از روح به ماده با گویایی تمام در معنی رمزی هندسی نشان داده شده است.

Keywords:

معماری اسلامی , , مسجد شیخ لطف الله , پویایی , هندسه مقدس