علیرضا آقامحمدی اقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه معماری، تبریز، ایران
داریوش ستارزاده - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

ا «حرکت» در بازارهای سنتی ایران به عنوان عاملی مهم در اتصال فضاهای بزرگ و کوچک مطرح است که به ایجاد مجموعه ای به هم پیوسته و منسجم که دارای پویایی اقتصادی، اجتماعی و کالبدی هست، می انجامد. این مقاله به بررسی چنین پویشی در بازار سنتی شهر تبریز به عنوان نمونه ای از بازارهای سنتی ایرانی اسلامی میپردازد. پرسشهای کلیدی آن است که مفهوم حرکت در بازارهای سنتی ایران چگونه است؟ و کیفیت حرکت در سراها و تیمچه های بازار سنتی تبریز چگونه بوده است؟ به این منظور در روشی توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی، رویکرد حرکت در بازار تبریز مرور و تحلیل شده است. برای تجلی مفهوم حرکت در بازار تبریز به دلیل گستردگی عناصر این بازار، سراها و تیمچه ها به عنوان نمونه های مورد مطالعه انتخاب شده اند که در این میان تیمچه های امیر جنوبی، امیر شمالی، حاج شیخ کاظم، مظفریه و سراهای امیر، میرزاجلیل، اسماعیل، شازده کوچک که بیشترین عوامل و عناصر حرکت در آنها مشاهده میشود مورد بررسی و نتیجه گیری قرار گرفته اند. با تأثیری که فضا بر انسان دارد، این تحلیل نشان می د هد، بازار تبریز به عنوان نمونه ای از فضاهای معماری سنتی ایران، دارای خصوصیات و عوامل حرکت بوده و مطالعه آن می تواند در حفظ و درک معانی و مفاهیم گذشته و کاربرد آن در معماری معاصر مؤثر باشد.

بازار سنتی ایران، حرکت، سرا، تیمچه، پویایی، تبریز