جیران محمدپور دوستکوهی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت و بنا و بافت های تاریخی دانشگاه شهید بهشتی تهران
رامبد قرئی کرمانی - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری
فرهاد تهرانی - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی تهران

پهنه وسیع ایران با توجه به تنوع در ویژگی های اقلیمی ، فرهنگی ، اجتماعی خود روش های مختلفی را برای جامعه ایرانی در استفاده از طبیعت در محیط زندگی به وجود آورده است نیاز به باغ سازی در دوره های مختلف در مناطق گوناگون و برای افراد مختلف و برای افراد با موقعیت های اقتصادی و سیاسی متفاوت منجر به ایجاد گونه های مختلفی از باغ ایرانی شده است در فضای کالبدی باغ ها می توان فضای عمارت سردرف عمارت اندرونی، فضاهای خدماتی و جنبی را دسته بندی کرد در این مقاله تلاش بر بررسی حمام ، یک فضای خدماتی اما ویژه در معماری ایرانی در باغ ایرانی می باشد. در گونه شناسی گرمابه های ایرانی بر اساس کاربری تاکنون گرمابه ها را به دو گونه عمومی و خصوصی دسه بندی شده اند. گرمابه های عمومی مانند گرمابه های مراکز شهری و بازارها و مرکز محلات و گرمابه های خصوصی مانند گرمابه های درون کاخ هاف عمارات حکومتی ف باغ ها و منازل اعیان و اشراف شهر . در این پژوهش فرض بر آن است که گرمابه های خصوصی نیز در اکثر موارد مورد استفاده عموم قرار می گرفته اند از آنحایی که در جهان بینی اسلامی و ایرانی پاکیزگی از ارزش والایی برخوردار است و شعار "النظافه من الایمان" نشان دهنده توجه ویژه اسلام به پاکی و طهارت می باشد طهارت رکن اصلی عبادت بوده و بنابراین مشارکت در طهارت شرکت کردن در عبادت محسوب می شده است بدین منظور هفت باغ دارای گرمابه برگزیده شده است . بخش عمده مطالعات به صورت کتابخانه ای می باشد نمونه ها پس از انتخاب بررسی و اطلاعات حاصل از انها در قالب جداولی طبقه بندی شده است هدف بازشناسی و معرفی ویژگی های کالبدی گرمابه های باغ های ایرانی و علاوه بر ان بررسی فرضیه خصوصی یا نیمه خصوصی بودن گرمابه ها در این نمونه ها می باشد. گرمابه در باغ ها با توجه به محل قرارگیری باغ در شهر یا روستا کاربری عمومی یا خصوصی پیدا میکرده است به عنوان مثال گرمابه باغ علی آباد قم درون محدوده باغ قرار گرفته و علاوه بر مورد استفاده خصوصی قرار گرفتن ساکنان باغ برای کاروان هایی که از این مسیر عبور مروز داشته اند نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.

باغ ایرانی، گرمابه باغ، نظم ساختار فضایی گرمابه ها و کارکرد باغ