حمیدرضا موسی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته معماری،
مهنوش یزدانبخش - دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته معماری،
مهسا خسروشاهی - کارشناسی معماری،

معمولترین نقشه مساجد قبل ازدوران سلجوقی در ایران که بسیار ساده و مردم وار بوده ، دارای الگوی شبستانی است . در کنار سادگی این نقشه معایبی از جمله رواق های متحد الشکل و عدم تاکید مناسب به جهت قبله دیده می شود و معماران به فرا خور زمان برای حل این مشکل دست به تغییراتی زدند. یکی از این تغییرات در ایران ورود چهار طاقی گنبد دار(آتشکده زرتشتیان) قبل از اسلام به مساجد بعنوان سالن محراب می باشد که با ترکیب مناسب با ایوان ضمنکاستن بخشی از ستونهای مرکزی یکی از بهترین راه حل های توجه به جهت قبله و محراب در ساخت مساجد جهان اسلام را پدید می آورد .آیا وجود گنبد در آتشکده قبل از اسلام و نیز در مسجد بعد از اسلام به دلیل مفاهیم مشترک اعتقادی بین زرتشتیان و مسلمانان می باشد؟این مقاله سعی دارد به اینگونه به این ابهام ها پاسخ دهد.

مسجد ایرانی ، چهار طاقی، گنبد ، مسجد جامع بروجرد