سعیده نکوئی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان
منصوره طاهباز - دانشیار دانشکده معماری و هنر دانشگاه شهید بهشتی
مهدی اختر کاوان - عضو هیئت علمی دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان

معماری سنتی ایران، حاوی درسهای آموزنده ای در زمینه های مختلف مرتبط با معماری است. یکی از نکات قابل تأمل در این زمینه، شگردهای به کار رفته در بازارهای شهرهای مجاور کویر است که علی رغم شرایط اقلیمی گرم و خشک این مناطق، امکان گذران زندگی و تجارت امن، راحت و پایدار را برای صدها سال فراهم کرده است. مقاله ی حاضر با بررسی بخشی از بازار قیصریه ی اصفهان در اوج گرمای تابستان ، به مطالعه ی این شگردها به کمک علم همسازی با اقلیم پرداخته است. در این مقاله، به ارزیابی داده های برداشت شده در روز 11 ماه شهریور در سه مرحله ی زمانی صبح (9:30) ، بعد از ظهر (15:30) و عصر (18:30) پرداخته شده است. دادههای میدانی توسط دستگاههای هواشناسی سیار و ثابت کهقادر به برداشت آمار دما، رطوبت و باد است، گردآوری شده است. با انتقال دادهها به نمودار سایکرومتریک آنلاین طراحی شده توسط پژوهشگران دانشگاه برکلی، شرایط گرمایی و آسایشی فضاهای اندازه گیری شده تعیین گردید. مقایسه ی این نتایج با داده های بلند مدت و کوتاه مدت ایستگاه هواشناسی اصفهان نشان داد که معماری هر فضا، تا چه میزان وضعیت اقلیم خرد را نسبت به اقلیم محلی، اقلیم کوتاه مدت و اقلیم بلندمدت شهر تعدیل کرده و امکان حضور طولانی و امن مردم را در گرم ترین ایام تابستان اصفهان در بازار فراهم نموده است. تعیین میزان موفقیت راهکارهای معماری به کار رفته به عنوان اصول طراحی بازار های همساز با اقلیم در مناطق نیمه بیابانی، محصول این مقاله است.

بازار های سنتی، اقلیم گرم و خشک، عملکرد اقلیمی، شرایط آسایش