ندا سعیدی کیا - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد هریس، دانشکده معماری، گروه معماری، هریس، ایران.
یاسمین دوزدوزانی - دکتری معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آذرشهر.

عصر پهلوی آغاز تحولات گسترده و زیر بنایی در شئون مختلف جامعه ایران بود. در عصر قاجاریه، خاستگاه مدرنیزاسیون محیط زندگی درباریان و کاخ های آن ها بود، تا پایان این عصر مدرنیزاسیون عمدتاً محصور در حصار این کاخ ها بود. ولی با شروع عصر پهلوی، ارتباط با غرب و استفاده از تکنولوژی غرب جهت تبدیل یک جامعه سنتی به یک جامعه مدرن به سرعت صورت پذیرفت و مدرنیزاسیون به صورت فراگیر در کشور آغاز شد. با پیدایش مصالح جدید و تحولات علمی، معماری معاصر در جهان با بیان وسیع تری به جریان افتاد که همراه خود مفاهیم و مباحث بسیار گوناگون و متنوع اندیشه بشری را به همراه آورد. معماری متداول و مرسوم خشت، آجر و سنگ که نوعی سکون و بیان شناخته شده ای را در قرون متوالی در پرتو تظاهرات خویش از نوعی معماری سنگین و تا حدودی بسته داشت، تدریجاً به سوی معماری شفاف، باز و آشکار متمایل گشت و همراه با گونه ای اتفاقات دنیای جدید لایه های ممتازی از دریافت و ادراک تحولات روز را مطرح کرد و عقل و خرد در کنار تلاش های فنی و تکنولوژیک جدید و پیشرفته، زمانه ای استثنایی را در عرصه معماری باز نمود. اگرویژگی های گذشته، سنت و سنگینی را در پرده اول قرار داد، زبان جدید معماری معاصر، درباره حقیقت اجتماعی همه جانبه، مردم سالار و شفاف، ریشه های بارز خود را گشود. مطالعه انجام شده در این نوشته گویای این تلاش و حرکت در زمان است. تلاشی که برای دریافت کامل آن نیاز به نگاهی گسترده و چند منظوره به جوامع دنیای امروز است. به زبان دیگر چگونه می توان تئوری معماری را بدون پایه اجتماعی جاویدان تمدن بشری دریافت نمود. لذا بایستی با حفظ ارزش های معماری سنتی و انتقال آن سنت ها و مفاهیم فرهنگی به معماری معاصر در پی هویت دار کردن معماری کشورمان باشیم و جهت احیای هنر ارتباط برقرار کنیم بین هنر دیروز و امروزمان، و تلاشی صورت گیرد تا معماری که همواره به صورت شکلی بوده و نه مفهومی و آنچه که غایب بوده ظهور پیدا کند، مبانی و مفاهیمی بوده که این بناها براساس آن شکل گرفته است. این پژوهش از نوع نظری و کاربردی و با روش استدلال و تحلیل، به تحقیق در مورد نظریه ها، الگوها و دسته بندی شیوه های مختلف در معماری معاصر ایران می پردازد. بدین منظور نظریه ها، طرح ها و بناهای معماری معاصر ایران مطالعه و مشاهده شده است.

معماری، سنت، مدرنیته، پهلوی اول