امین ریسمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، گروه معماری، شیراز، ایران
طاهره نصر - دکترای تخصصی شهرسازی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، گروه معماری، شیراز، ایران.

در میان زیر مجموعه های معماری، معماری آرامگاهی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این دسته از بناها، از جنبه های مختلف معماری، تاریخی، هنری، مذهبی و اجتماعی قابل مطالعه و بررسی اند. این پژوهش به بررسی مولفه فرم در هویت معماری آرامگاهی معاصر ایران میپردازد. هدف پژوهش این است که با بررسی ویژگیهای کالبدی ابنیه آرامگاهی، مولفه های فرمی آن را تبیین و ارتباط آن را با هویت آمیده و معماری ایرانی شناسایی نماید. تحقیق از نوع نظری با روش توصیفی می باشد. انواع معماری آرامگاهی ایران در دوره معاصر شامل آرامگاهها (نشانه شهری، مونومان و یادمان)، مجموعه های آرامگاهی و باغ موزه میباشد. از این میان، ابنیه آرامگاهی شاخص در دوران معاصر تحلیل و بررسی گشته اندکه عبارتاند از: آرامگاه حافظ، آرامگاه ابن سینا، آرامگاه فردوسی، یادمان خیام، آرامگاه میرزا احمد نیریزی، آرامگاه نادرشاه، آرامگاه کمال الملک. با توجه به این که شخص آرمیده در آرامگاه های ایران در دوره معاصر شامل شخصیت های علمی و دینی، مشاهیرفرهنگی و ملی میباشد، نگارندگان بر این باورند که، توجه به آرامگاه و آرامگاه سازی در دوره های معاصر معلول علاقه، ارادت دوستداران، جهت معرفی متوفی به اجتماع و حفظ هویت فرهنگی و ملی می باشد. نتایج بررسی نگارندگان حاکی از آن است که ایدههای زیر در طراحی این ابنیه لحاظ گردیده است. ایده های مذکور عبارت اند از: 1.ایده برداری از برج های آرامگاهی معماری ایرانی، مفاهیم و فرم معماری ایرانی، نشانه گرایی مرتبط از معماری ایرانی و استفاده از مبادی بصری فرم شناسی 2.ایده برداری از هویت آرمیده (مکتب و فضای فکری)، ابنیه مرتبط و معاصر شخصیت آرمیده.

ابنیه آرامگاهی، معماری معاصر، مولفه فرم، کالبد یادمان