پویا جودی گل لر - دانشجوی دکترای برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی

در نیمه دوم قرن بیستم، تحولات سیاسی و اجتماعی شگرفی در جهان پدید آمد، که به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث دوری برنامه ریزی سنتی از روشهای آمرانه، یک بعدی و از بالا به پایین شده اند. در واقع تجارب دولت های خلقی و برنامه ریزی متمرکز در اردوگاه شرق و تجارب دولت های رفاه و حداقل در کشورهای سرمایه داری، نشان داد که فرایند برنامه ریزی و تصمیمگیری برای سرنوشت حال و آینده جوامع انسانی بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان از طریق اقتدار دستگاه دولتی و فن سالاران یا توسل به قوانین بازار آزاد، آن را به سمت اهداف عالی انسانی هدایت کرد. برنامه ریزی دموکراتیک به عنوان که رهیافتی که بیشترین سوءبرداشت از آن صورت گرفته، لیکن هنوز جهت پژوهش برنامه ریزی به هنگام میباشد. پیش شرطهای عام جهت برنامه ریزی دموکراتیک عبارتاند از : وجود درک صحیح از حقوق توسعه جامعه، وجود وسایل در دسترس برای راهنمایی توسعه جامعه در تمام سطوح و در آخر اینکه تمامی موارد ذکرشده از طریق مشارکت معتبر اجرا شوند، به عبارتی برنامه ریزی دموکراتیک تنها به داشتن مشارکت اکتفا نکرده بلکه توانایی برنامه ریزی نیز وجود داشته باشد. مهمترین سؤال نظری در ارتباط با برنامه ریزی دموکراتیک این است که تحت چه پیش شرطهایی برنامه ریزی دموکراتیک در یک جامعه سرمایه داری امکانپذیر خواهد بود. برنامه ریزی دموکراتیک در بابهر شکلی از دموکراسی و تقاضاهایی که در مورد سیستم تصمیم سازی شکل گرفته نیست، بلکه در حقیقت نیاز به نوع خاصی از دموکراسی در ارتباط با برنامه ریزی است. برنامه ریزی دموکراتیک بر عموم مردم به عنوان اقتدار نهایی در تدوین برنامه ها تکیه میکند لذا نیازمندی اولیه برنامه ریزی دموکراتیک ظرفیت این برنامه ریزی جهت اثرگذاری بر سطح بالایی از خودهدایتی مردم میباشد.

برنامه ریزی دموکراتیک، مشارکت، سرمایه داری، دموکراسی، نظریه هنجارین