پرهام میردامادی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
سولماز عزیزپور - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

رشد شتابان شهرها ، افزایش تصاعدی جمعیت شهری و در پی آن رشد نامناسب و ناهمساز کالبدی به علاوه نگاه کمی گرایانه به برنامهریزی شهری و محلات، پی آمدهایی نظیر تغییر فرهنگ محلات، مهاجرتهای بین محله ای و نارضایتی از کیفیت محیطهای شهری در پی دارد، که با از دست دادن هویت و احساس تعلق ساکنان همراه است. برای مواجه با چنین روندی رویکردی تحت عنوان "کیفیت مکان" با هدف ایجاد حیات مطلوب شهری مطرح شده است .این رویکرد که توجه به ذهنیات شهروندان از مهمترین ارکانش میباشد، بر این باور است که مکانهای شهری نه تنها سازنده بخشی از هویت انسان هستند، بلکه نوعی پیوند عاطفی میان افراد و محیط پیرامونشان را شکل میدهد. بنابراین کیفیت مکانی مطلوب شهری سبب بوجود آمدن حس تعلق و هویت در شهروندان میشود. بدین منظور، پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان کیفیت مکانی در محدوده مطالعاتی، که محله ولنجک واقع در منطقه یک تهران میباشد، انجام شده است . سنجش رضایتمندی شهروندان از کیفیت ادراکی محلهاشان از روشهای سنجش کیفیت مکانی است. در این راستاسنجش رضایتمندی کیفیت محیط محله ولنجک با بررسی 6 معیار و 22 زیر معیار ارزیابی گردیده است. کیفیت محیط با مدل تجربی سنجش کیفیت (درخت ارزش) توسط روش کل به جزء ارزیابی شد. نتایج حاصل نشان داد که مدل تجربی کیفیت مکانی مدل مناسبی برای سنجش کیفیت بوده است و تمامی معیارهای بررسی شده در ارزیابی میزان کیفیت، معنادار بوده اند .با توجه به نتایج پژوهش، میزان کیفیت در محله ولنجک در آستانه متوسط (5>3/02>1 با میانه نظری 3) برآورده شد و این کیفیت به طور مستقیم با سنجش رضایتمندی قابل سنجش میباشد (0/273=r) . رضایتمندی بر روی تعلق اهالی به طور مستقیم و هویتی اهالی محله تأثیر گذار میباشد. همچنین بررسی تأثیر متغیرها مورد بررسی نشان داد که معیارهای دسترسی، تجسم و فعالیت مهمترین معیارهای سازنده رضایتمندی از محیط هستند.

کیفیت، محیط شهری، کیفیت مکانی، تعلق مکانی، هویت مکانی