یعقوب زارعی - دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

کشاورزی از بخش های کلیدی کشور است که با رسالت اصلی و خطیر تامین غذای پایدار برای بشر، نقش حیاتی در کل فرآیند توسعه ملی اغلب کشورها دارد. بخش کشاورزی در ایران حدود 17 درصد تولید ناخالص داخلی، 23 درصد اشتغال، 35 درصد صادرات غیر نفتی و 85درصد نیاز غذایی جامعه را تامین می کند. در این میان تحقیقات کاربردی کشاورزی به عنوان بزرگترین مجموعه علمی کشور، ازتاثیرگذارترین ارکان توسعه و پیشرفت کشاورزی کشور محسوب میگردد که در زمینه تامین امنیت غذایی، حفاظت از منابع، محیط زیست، تنوع زیستی، خاک، آب و .... نقش اثرگذاری و کلیدی ایفا مینمایند. با توجه به اهمیت بخش کشاورزی و تاکید بر حفظ و ارتقای رتبه ایران در منطقه و جهان و تحقق برنامههای راهبردی وزارت جهاد کشاورزی به ویژه تامین امنیت پایدار کشاورزی و لزوم توجه به امنیت غذایی آن هم در وضعیت بحرانی آب و اقتصادی کردن تولید کشور ضرورت توجه به بخش تحقیقات بیش از پیش روشن میگردد. بر همین اساس این پژوهش بر آن گردید تا جهت تحلیل عملکرد مراکز تحقیقاتی کشاورزی و منابع طبیعی در تولید علم و دستاوردهای نوین علمی، با استفاده از منابع اسنادی و با تکیه بر تکنیک تاکسونومی عددی و نرم افزارهایSpss و Excelبا رویکردی توصیفی- تحلیلی به درجهبندی، مقایسه و تعیین درجه میزان توسعه تحقیقات کشاورزی استانهای کشور بپردازد. تحلیل آماری دادههای موجود نشان میدهد توزیع ناعادلانه و ناموزن خدمات و امکانات موجب گردیده که شکاف عمیقی بین توسعهیافتهترین استان و سایر استانها در کشور وجود داشته باشد. بطوری که استانهای اصفهان با ضریب0/23وگلستان با 0/38جزء توسعهیافتهترین مناطق و استانهای هرمزگان با ضریب0/96وایلامبا 0/93 کمترین میزان توسعه را در بین استانهای کشور به خود اختصاص دادهاند. نتایج همچنین گواهخیل عظیم محرومیت در زمینه بهرهبرداری علمی و موید محرومیت 22 استان کشور در حوزه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی است.این بررسی معتقد است کاربردی کردن تحقیقات و درک واقعی مشکلات موجود و ارائه راهکارهای علمی و مناسب بیشک مستلزم ارتباط عمیق و تنگاتنگ بخش تحقیقات و اجرا میباشد و این امر نیز در گرو ایجاد نظام مدیریتی سیستماتیک و یکپارچه در حوزه تحقیق و پژوهش کشاورزی، اولویتبخشی به پژوهشهای کاربردی، خصوصیسازی تحقیقات، واگذاری تصدی تحقیقات پایه به بخش خصوصی و شرکتهای دانش بنیان، بهرهگیری از ظرفیتهای مختلف (ارگانها، موسسات، دانشگاهها، تشکلها، شرکتها و ... )، تقویت زیرساختها، بهبود روابط و تقویت پیوند میان بخش کشاورزی و سایر بخشهاست

عملکرد، مراکز تحقیقاتی کشور، بخش کشاورزی