مریم فخاری - کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی،
سعید سعادت - استادیار و عضو هئیت علمی،گروه زمین شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ایران
محمدابراهیم فاضل ولی پور - استادیار و عضو هئیت علمی،گروه زمین شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ایران

نگهداری و بهره برداری از آبهای سطحی در مناطق خشک، با استفاده از روشهای مختلفی انجام می گیرد که این روشها بر کمیت منابع آب تاثیر گذار خواهد بود. در این بررسی تاثیرات سد دوستی بر آبخوان سرخس مورد بررسی قرار گرفت.در ابتدا موقعیت سد خاکی احداث شده و همچنین وضعیت هیدرولوژیکی آبخوان سرخس با استفاده از نقشه های موجود مشخص شد. شبکه پایش موجود جهت بررسی تغییرات کمی آبخوان شامل تعداد 44 حلقه چاه مشاهده ای می باشد که از این تعداد تنها از 28حلقه چاه به دلیل داشتن دوره آماری طولانی استفاده شد و تغییرات تراز مطلق سطح آب زیرزمینی و سطح آب این چاهها از سال آبی - 77-78 تا سال آبی 92-91 در بازه قبل و بعد از احداث سد مورد بررسی قرار گرفت. همچنین میزان افت سطح آب زیرزمینی در سالهای قبل و بعد از احداث سد مورد بررسی قرار گرفت.با استفاده از نقشه های ترسیمی مشخص شد که با احداث سد دوستی، عملا سیلابهای ورودی هریرود به دشت سرخس محدود به سریز شدن این سیلابها و رها شدن آب پشت سد دوستی در مسیر رودخانه هریرود شده است. از زمان احداث اینسد میزان افت در بخش شمالی و جنوبی (خصوصا در بخش شمالی) افزایش یافته است اما در بخش مرکزی دشت میزانبالاآمدگی سطح اب زیرزمینی افزایش یافته است. با استفاده از نقشه های ترسیمی می توان نتیجه گرفت که با افت بیشتر آب خصوصا در بخش شمالی ، از طرفی با پیشروی جبهه آب شور از بخش غربی این دشت(محدوده مطالعاتی گنبدلی) مواجهه خواهیم بود و از طرف دیگر مساحت سطح آبخوانبا گذشت زمان کاهش خواهد یافت. یکی دیگر از اثرات افت سطح آب زیرزمینی کاهش میزان کیفیت آب می باشد و نقشه های ترسیم شده نیز نشان می دهد که در سالهای اخیر میزان شوری حتی در بخش مرکزی نیز با وجود بالا آمدگی آب افزایش پیدا کرده است.

سدخاکی، آبهای زیرمینی، سد دوستی، محدوده مطالعاتی سرخس