مرضیه نهتانی - دانش اموخته کارشناسی ارشد دانشگاه زابل
احمد پهلوانروی - دانشیارورئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل
عبدالحمید دهواری - استادیار دانشگاه زابل
زهره هاشمی - کارشناس ارشدبیابانزدایی اداره منابع طبیعی

نوع کاربری اراضی تأثیر جدی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک می گذارد. این پژوهش با هدف بررسی برخی از خصوصیات شیمیایی خاک در کاربری های متفاوت و شناخت شماری از متغیرهای مؤثر بر تخریب خاک در منطقه ی زهک صورت گرفته است. برای این منظور 3 نوع کاربری اراضی شامل اراضی زراعی، جنگل و مرتع و اراضی فاقد کاربری مشخص گردید، فرسایش پذیری بادی خاک منطقه نیز به کمک تونل باد در سرعت 8 متر برثانیه در ارتفاع 25 سانتیمتری کف تونل اندازه گیری شد. نمونه های خاک از عمق 0-15 mm برداشته و پس از تجزیه ی شیمیایی در کاربری ها مقایسه شدند. نتایج نشان دادند که میزان ماده ی آلی، نیتروژن کل و شوری دارای تفاوت معنی داری در سطح (P<0/05) بین کاربری هاست. میزان ماده ی آلی در اراضی زراعی و مرتعی به ترتیب 8/62 و 6/96 درصد بیشتر از اراضی فاقد کاربری می باشد. حداکثر ماده ی آلی در کاربری جنگل و مرتع به میزان 75/0 درصد و حداقل آن در اراضی فاقد کاربری به میزان 12/0 درصد مشاهده شد که 84 درصد کمتر از کاربری جنگل و مرتع می باشد.. در اراضی فاقد کاربری SAR اسیدیته و آهک بیشتر از سایر کاربری ها بود. این در حالی است که نوع کاربری تأثیر مشخص و معنی داری بر سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم نداشت. نتایج نشان داد که فرسایش پذیری خاک به دلیل کاهش پوشش گیاهی پایا، ماده ی آلی خاک، تخریب ساختمان، عدم پایداری خاکدانه ها، خشکسالی و وجود بادهای فرساینده در اراضی کشاورزی بیشتر از کاربری جنگل و مرتع بوده، به طوری که مشابه اراضی فاقد کاربری می باشد. همچنین متغیرهای آهک دارای همبستگی معنی دار منفی، سدیم و SAR دارای ارتباط معنی دار مثبت با میزان فرسایش پذیری هستند

کاربری اراضی ، فرسایش پذیری خاک ، خصوصیات شیمیایی ، همبستگی ، ماده ی آلی