محمد فرجی - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان
علیرضا امیریان چکان - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (ص) بهبهان
مسعود جعفری زاده - کارشناس ارشد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء (ص) بهبهان

حجم قابل ملاحظه ای خاک به دلیل چسبیدن به ریشه محصولات غده ای هنگام برداشت از مزارع خارج می شود که همراه آن مقدار زیادی ماده آلی و عناصر غذایی وجود دارد. از آنجا که در دنیا و ایران مطالعات کمی روی ارزش عناصری که طی برداشت محصول از مزارع خارج می شود انجام شده، در این بررسی با تعیین میزان خروج خاک در اثر برداشت محصول (SLCH)، ارزش عناصر خارج شده تعیین گردید. برای این منظور از برخی مزارع استان خوزستان، محصول سیب زمینی، سیر و چغندرقند همراه با خاک چسیده به غده ها از پلات های 2×2 متری برداشت گردید. خاک چسبیده به ریشه ها توزین و غلظت عناصر N، P و K در آن تعیین گردید. با تعمیم نتایج به کل کشور، مقدار SLCH برای سیر، سیب زمینی و چغندر قند در کل کشوربه ترتیب برابر با 15/56957، 62/431005 و 55/243747 تن به دست آمد. مقدار کل N، P و K خارج شده از مزارع توسط سیب زمینی به ترتیب حدود 408، 21 و 219 تن و قیمت معادل کودی آنها 27/1 میلیارد تومان تعیین گردید. برای سیر این مقادیر به ترتیب حدود 2/107، 50/2 و 80/43 تن و قیمت معادل کودی آنها 286 میلیون تومان و برای چغندرقند این مقادیر به ترتیب حدود 50/347، 70/3 و 214 تن و قیمت معادل کودی این عناصر 1/1 میلیارد تومان تعیین گردید. به طور کلی ارزش معادل کودی سه عنصر خارج شده توسط سه محصول از سطح مزارع کل کشور حدود 65/2 میلیارد تومان حساب گردید.

برداشت محصول، خروج خاک، فرسایش خاک، محصولات غده ای،SLCH