الهه کرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد
شجاع قربانی دشتکی - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهرکرد
بیژن خلیلی مقدم - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه رامین خوزستان

هدف از این پژوهش توسعه یک مدل رگرسیونی کارآمد جهت برآورد میزان هدررفت خاک طی اعمال بارندگی با شدت مشخص بود. این مطالعه در دو کاربری اراضی مرتع و مرتع تخریب شده در بخشی از مراتع منطقه شیخ شبان واقع در استان چهارمحال و بختیاری که دارای مراتع تخریب شده و تخریب نشده بود، انجام گرفت. بدین منظور از یک دستگاه شبیه ساز باران جهت اعمال بارندگی با شدت 30 میلی‏متر در ساعت به مدت 30 دقیقه در پلاتی با مساحت m225/0 و شیب 9% استفاده شد. میزان خاک از دست رفته به همراه حجم رواناب بدست آمده در هر پلات طی اعمال باران شبیه‏سازی شده در ظروف پلاستیکی جمع‏آوری گردید و پس از انتقال به آزمایشگاه وزن گردیدند. از افق A هر کاربری (15 نمونه مرتع و 23 نمونه مرتع تخریب شده) نمونه‏هایی جهت اندازه‏گیری ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک به عنوان ویژگی‏های مستقل جهت برآورد ویژگی وابسته (هدررفت خاک)، نیز به آزمایشگاه منتقل گردید. سپس آنالیزهای مربوط به مقایسه میانگین و رگرسیون خطی چندگانه به ترتیب به کمک نرم افزارهای SAS/ver.8 و Stastistica/ver.6 انجام شد. نتایج نشان داد که تغییر کاربری اراضی مرتع به مرتع تخریب شده به دلیل تغییر در برخی از ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک موجب افزایش هدررفت خاک گردید. نتایج تجزیه رگرسیون نیز نشان داد که هدررفت خاک تحت تاثیر معنی‏دار مقاومت برشی و کد نفوذپذیری در هر دو کاربری اراضی مرتع (81/0R2= و 004/0P<) و مرتع تخریب شده (82/0R2= و 0003/0P<) قرار دارد و دقت مدل‏های رگرسیونی جهت برآورد هدررفت خاک بالا می‏باشد.

چهارمحال و بختیاری، شبیه ساز باران، مدل رگرسیونی، مراتع، هدررفت خاک