بررسی ژنتیکی برخی از صفات مورفولوژیکی گندم نان با استفاده از تجزیه میانگین نسلها در شرایط تنش خشکی

عملکرد دانه ترکیب پیچیده‎ای از اثرات متقابل بین اجزاء عملکرد است که بدلیل این اثرات متقابل پیچیده بهبود عملکرد از طریق اصلاح (به خصوص در نسل‎های اولیه) مشکل است. انتخاب براساس اجزاء عملکرد به منظور بهبود عملکرد می‎تواند مؤثر واقع شود. بررسی چگونگی عمل ژن‎ها، وراثت پذیری عملکرد دانه و برخی صفات وابسته به آن در گندم، نسل‎های P1، P2، F1، F2، BC1 و BC2 حاصل از تلاقی (گاسپارد*DN-11) تهیه و در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید. تجزیه میانگین نسل‎ها با استفاده از آزمون مقیاس مشترک انجام شد. در بیشتر صفات یک مدل اپیستازی برای توصیف تنوع در میانگین نسل‎ها مناسب بود. نتایج نشان داد تمام آثار ژن ها شامل میانگین (m)، افزایشی (d)و غالبیت (h)و اپیستازی افزایشی × افزایشیi) ( ،غالبیت × غالبیت (I)و افزایشی × غالبیت (J)در نحوه توارث صفات مورد مطالعه مؤثر بود. برای صفات ارتفاع‏ بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد گلچه‎‏های عقیم، و عملکرد دانه آثار افزایشی × افزایشی و غالبیت × غالبیت و برای صفات وزن هزار دانه و وزن دانه در سنبله آثار افزایشی و غالبیت و برای صفات طول سنبله، طول پدانکل و تعداد روز تا گلدهی انواع اپیستازی مخصوصاً افزایشی× غالبیت و غالبیت ×غالبیت مهمترین عامل کنترل شناخته شد.مقادیر وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای عملکرد دانه به ترتیب 56% و 37% بودند متوسط درجه غالبیت بیانگر وجود اثر فوق غالبیت برای طول سنبله، ، تعداد روز تا گلدهی و تعداد پنجه در بوته بود و برای سایر صفات مورد مطالعه درجاتی از غالبیت ناقص مشاهده گردید.

Keywords:

تجزیه میانگین نسل‎‏ها , گندم نان , عمل ژن , مدل ژنیتکی , اثر ژن‎ها