مسعود شیرزادکوهساره - دانشجوی کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اردبیل
علی اکبر ایمانی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اردبیل
معرفت قاسمی - کارشناس ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل

یکی از اهداف مهم در اصلاح گندم افزایش عملکرد دانه در واحد سطح است. با توجه به رابطه بین عملکرد دانه و خصوصیات مهم زراعی، یافتن شاخص های مناسب می تواند جهت اعمال گزینش برای بهبود عملکرد دانه نقش بسزایی داشته باشد. در این راستا آزمایشی در سال زراعی 92-1393 بر روی 10 رقم در دست معرفی گندم نان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل (آراللو) اجرا گردید. در این تحقیق تعداد 16 صفت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات تعداد پنجه بارور، طول سنبله، ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در کل بوته، وزن سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اختلاف معنی داری در سطوح احتمال 5 و 1% وجود دارد. این امر حاکی از تنوع ژنتیکی بالای بین ژنوتیپ ها به منظور گزینش برای صفات مورد نظر می باشد. عملکرد دانه ژنوتیپ های شاهد (میهن)، 4 و 5 به ترتیب با میانگین های 67/6291، 89/5913 و 56/6055 کیلوگرم در هکتار بیشترین و ژنوتیپ شماره 6 با میانگین 11/3861 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ ها به خود اختصاص داد. همبستگی بین صفات نشان داد که عملکرد دانه با صفات ارتفاع بوته (*603/0= r)، قطر ریشه (*616/0= r) و وزن هزار دانه (**88/0= r)رابطه مثبت و معنی دار داشت. با مقایسه ضرایب رگرسیونی و ضرایب همبستگی معلوم شد که عملکرد با قطر ساقه رابطه مثبت و معنی دار(*616/0= r) دارد.

گندم، ارقام در دست معرفی، صفات مورفولوژیکی، عملکرد دانه