مجتبی هاشم زهی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه گیلان - پردیس بین الملل
طاهر وحیدی - استادیار دانشگاه گیلان – دانشکده معماری و هنر

توجه به مساله توزیع مناسب و مکان یابی صحیح مراکز خدمات عمومی از موضوعاتی است که در سالهای اخیر مورد توجه برنامه ریزان کشورهای مختلف قرار گرفته است. یکی از این مراکز خدماتی بیمارستانها هستند که با توجه به نقش بسیار حساس آنها دربحرانهای ناشی از حوادث غیر مترقبه و همچنین کاهش قابل توجه مرگ و میر، ضرورت توزیع مناسب و کافی و همچنین مکان یابیصحیح آنها در جهت دسترسی راحت و آسان به این مراکز بیشتر آشکار می گردد. مراکز خدمات بهداشتی و درمانی از مهمترین کاربری های شهری است که به طور مستقیم در تأمین سلامت فرد و جامعه دخیل هستند. دسترسی سریع، به موقع و ارزان به این مراکز در هر جامعه، به خصوص در جوامع شهری اهمیت فوق العاده ای دارد. مقاله حاضر با هدف اصلی تعیین مهم ترین معیارها در مکان یابی بیمارستان، به بررسی سوابق پژوهشی در رابطه با این موضوع و دیگر اطلاعات کتابخانه ای پرداخته است و با مقایسه معیارهای اشاره شده در هر کدام، موثرترین معیارها را در مکان یابی بیمارستان مشخص می کند و پس از آن بیمارستان های موجود در شهرستان بیرجند با توجه به آن معیارها مورد ارزیابی قرار می گیرد. در این تحقیق داده های مکانی از روی نقشه های رقومی و خطی تهیه و داده های توصیفی نیز با استفاده از آمار و پژوهش های میدانی، جمع آوری گردید آنگاه برای هریک از عوامل تاثیرگذار در مکان یابی بیمارستان، لایه های مرتبط همچون سازگاری اراضی، تراکم جمعیت، فاصله از مراکز تجاری و شلوغ، مراکز آتش نشانی، دسترسی به شبکه های ارتبا طی درجه یک، فاصله از کارگاه های صنعتی موجود، نزدیکی به پارک های منطقه ای، شیب منطقه، فاصله از مرکز محله ها و فاصله از مراکز بیمارستانی موجود تهیه و در هر لایه حریم کاربری ها مشخص گردید. با روی هم گذاری لایه های مذکور بر اساس الگوها و ضوابط مشخص، به بررسی آن اقدام گردید. نتایج حاصل از این پژوهش مشخص ساخت که مکان فعلی اکثر بیمارستان ها در شهر بیرجند با معیارهای علمی و ضرورت های این کاربری مطابقت ندارد.

مکان یابی، بیمارستان، بیرجند، جغرافیای شهری پایدار