مریم حامدی شهرکی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زیستشناسی دریا، دانشکده علوم دریایی واحد نور، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
صابر خدابنده - دانشیار گروه زیستشناسی دریا، دانشکده علوم دریایی واحد نور، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
جعفر سیف آبادی - دانشیار گروه زیستشناسی دریا، دانشکده علوم دریایی واحد نور، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

کلیه اندامی است که علاوه برتنظیم اسمزی، نقش مهمی در جذب مواد حیاتی و حفظ هموستازی برای سلول و تنظیم اسید وباز را بر عهده داشته و از اندامهای مهم در تعادل آب بدن جانوران، بخصوص ماهیها میباشد، بنابراین بررسی اثر سموم بیولوژیک مختلف بر ساختار و عملکرد آن از اهمیت خاصی برخوردار است. در تحقیق حاضر اثرات هیستوپاتولوژیک مخاط شقایق دریایی بر ناحیه خون سازکلیه ماهی گورخری بررسی شد. بدین منظور نمونههای شقایق S. haddoni ا ز مناطق بین جزر و مدی بخش شرقی جزیره هرمز جمعآوری و بعد از فریز کردن در دمای C ۱62 به آزمایشگاه منتقل شدند. موکوس پس از جداسازی در فریزدرایر در دمای C 62° به مدت ۴٨ ساعت نگهداری شد. غلظت ۱ میلیگرم در لیتر از موکوس خشک ساخته و به ٨ عدد ماهی گورخری Danio rerio معرفی گردید، در حالیکه ٨ ماهی نیز در شرایط یکسان به عنوان نمونه شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که، در کمتر از ۳2 دقیقه تمام ماهیها تعادل خود را از دست داده و تلف می شوند. ماهیان در حال مرگ به مدت 0۴ ساعت در بوئن برای کارهای بافتشناسی فیکس شدند. نمونهها پس از مراحل آبگیری، قالبگیری شده و پس از ایجاد برشهای ۴ میکرومتری و قرارگیری روی لام با روش هماتوکسیلین ائوزین رنگآمیزی شدند. مطالعات میکروسکوپی برش های قسمت رأسی کلیه نشان داد که موکوس شقایق دریایی باعث خونریزی و همولیز در کلیه شده و آسیبهای بافتی شدید به بافت خونساز می رساند. همچنین در بیشتر نواحی جمع شدگی رگهای خونی نیز به چشم میخورد. با توجه به این که در ماهی گورخری قسمت رأسی کلیه دارای بافت خونساز است و تراکم و تعداد سلولهای خونی در آن زیاد میباشد لذا همولیز و تخریب کلیه علت مرگ این ماهیان می تواند باشد. این نتایج مشابه نتایج بررسی های پیشین روی موش بود. می توان نتیجه گرفت که موکوس شقایق دریایی می تواند با ایجاد خونریزی در پارانشیم کلیه، دژنریشن پارانشیم کلیه، انقباض و چروک خوردگی پرزهای گلومرولی سبب مرگ شکارش گردد.

بافتشناسی، zebra fish ، توکسینهای شقایق دریایی، همولیز، نفروتوکسیک