رضا طیب طاهر - کارشناسی ارشد جغرافیا طبیعی(اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
کیا بزرگمهر - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک، است به گونه ای که متوسط بارش سالانه ی آن حدود یک سوم متوسط بارش سالانه ی جهان است. ویژگی عمده ی این مناطق، ریزش های جوی با شدت های بالاست. این مشخصه ها از نظر هیدرو اقلیمی باعث شکل گیری رژیم بارشی شده که نوسان های زیاد مقدار بارندگی، ریزش رگبارهای شدید با زمان تداوم کوتاه، از مهمترین شناسه های آن به حساب می آید. در این پژوهش، جهت بررسی هم دید بارش شدید مورد نظر ، داده های بارش روزانه در 12 ایستگاه همدید استان خوزستان مربوط به سال 2000 میلادی با رویکرد محیطی- گردشی مورد تحلیل قرار گرفته است. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، روز مورد نظر که دارای بارش فراگیر و شدید که حداقل در نیمی از ایستگاههایمورد مطالعه بارش 24 ساعته 30 میلیمتر و بالاتر رخ داده باشد انتخاب شد. برای بررسی و تحلیل سامانه های جوی مؤثر بر بارشهای شدید، از نقشه های فشار روزانه ترازهای متفاوت تروپوسفر (ارتفاع ژئوپتانسیل لایه های 700، 850 هکتوپاسکال و تراز متوسط دریا)، نقشههای نم ویژه تراز 1000 هکتوپاسکال، نقشه امگا (سرعت عمودی) تراز 700 هکتوپاسکال استفاده شد. تحلیل این الگوها نشان داد که در روز مورد نظر یک مرکز کم ارتفاع بریده (سردچال) از مسیر بادهای غربی جدا و در غرب ایران بر روی عراق مستقر شده است. پشتهای نیز بر روی دریای مدیترانه قرار دارد که باعث ریزش هوای سرد از عرضهای بالاتر به درون سردچال شکل گرفته میشود. در جنوب ایران پر ارتفاعی شکل گرفته است که با حرکت واچرخندی سبب تغذیه رطوبتی مناسب ناوهی مستقر بر روی ایران میشود. از طرفی زبانههای کم فشار سودانی به همراه کانون نم ویژه و صعود بسیار مناسب بر روی جنوب غرب ایران و استان خوزستان از مهمترین عوامل شکلگیری این بارش سنگین در سطح ایستگاه های استان شده است.

بارش شدید، سینوپتیک، تروپوسفر، کم فشار سودانی،استان خوزستان