سعید گیوه چی - استادیار دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
رضا قنواتی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

یکی از مهمترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعه ی کالبدی- فضایی شهر و شهرنشینی است. در این ارتباط هدف کلی برنامه ریزی شهری تأمین رفاه مردم از طریق ایجاد محیطی بهتر، سالمتر، آسانتر، مؤثرتر و دلپذیرتر است. بدین لحاظ تحلیلتناسب زمین برای توسعه ی شهری و شناسایی اراضی مناسب و اولویت دار برای توسعه ی کالبدی بسیار ضروری می نماید. از این رو، هدف ازتحقیق حاضر، مطالعه ی روند توسعه کالبدی- فیزیکی شهر اهواز، شناخت عوامل مؤثر در رشد کالبدی- فیزیکی شهر، بررسی سیر گسترش شهر و الگوی توسعه فیزیکی آن، شناخت توانمندیها و محدودیت های توسعه فیزیکی شهر و ارائه راهکارهایی جهت برنامهریزی اصولی وعملی برای توسعه فیزیکی شهر بوده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و سعی گردیده است روند توسعه شهر اهواز ومسائل و مشکلات آن مورد بررسی قرار گیرد و راهبردهای مناسب جهت توسعه بهینه این شهر ارائه شود. از این رو و برای این منظور، پس ازبررسی روند توسعه تاریخی شهر، گونه شناسی فیزیکی و عوامل و محدودیت های مؤثر در توسعه کالبدی- فیزیکی شهر مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین مطابق فرضیات مطرح شده در تحقیق، میزان رشد فیزیکی قسمتهای شمالی و جنوبی شهر و همچنین عوامل موثر بر توسعه ی عمودی بخش غربی شهر مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از مدل آنتروپی شانون مشخص گردید مناطق 3و4و5 شهراهواز بیشترین رشد کالبدی را به خود دیده اند. ضمن اینکه عوامل محدود کننده طبیعی و انسانی در بخش غربی شهر بعنوان مهمترین موانع توسعه کالبدی این بخش از شهر معرفی شده اند. در نهایت پیشنهادات لازم برای جلوگیری از رشد فیزیکی نامطلوب شهر ارائه گردید.

گسترش کالبدی ، مدل آنتروپی شانون، رشد بی قواره ی شهری، شهر اهواز