فاطمه رجبی - مربی، گروه معماری وشهرسازی، دانشگاه پیام نور
نسیم عسگری - کارشناس ارشد دانشگاه تهران

بافت تاریخی و نحوه دخالت در آن چندی است که مورد توجه مدیران شهری قرارگرفته است، با این وجود آنچه امروز تحت عنوان طرحهای مرمت شهری اجرا میشود، تنها به بازسازی و احیاء کالبدی بافت میپردازد که بدلیل رویکرد سنتی و اقتدارگرایانه در ابعادمختلف با مشکلاتی روبرو شدهاند. در میان اقدامات اخیر، مهندسین باوند با طرح مشارکتی بهسازی- نوسازی محله سیروس و به هدف توسعه پایدار شهری و لحاظ نمودن ویژگی های فرهنگی مردم محله که ریشه در مذهب آنها دارد، سعی در پوشاندن این نقاط ضعف نمودند. آنان با الگوبرداری از تجارب ناکارآمد گذشته و جلب رضایت مردم محل کار خود را آغاز نمودند، اما در همان ابتدای امر کنار کشیدن مردم از مشارکت،طرح را با شکست مواجه نمود. دلایل عدم موفقیت این طرح در ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با وجود برنامه-ریزیهای به ظاهر مناسب، سوال اصلی نگارنده است که با مطالعه دقیق پیرامون طرح، اعم از منابع مکتوب گزارشات، اسناد و نقشه- های موجودو غیرمکتوب برآورد میدانی از مردم محله و کارشناسان مجرب در ذیل مقاله آورده شده است.در راستای رسیدن به پاسخ این پرسش، شناخت جامع از بافت راهگشای مداخلات آتی خواهدبود، لذا در گام اول به چیستی وچگونگی ماهیت بافت سیروس در گذشته و حال پرداخته شد و سپس بر اساس آن، رویکرد و الگوی مواجهه با بافت تبیین گشت، در ادامه تحلیل آخرین طرح مصوب در بافت براساس مبانینظری و الگوی تبیین شده در بخش قبل انجام شد و پیشنهادات نگارنده ارائهگشت. نتیجه آنکه، ناباوری مدیران به ضرورت عمل به برنامهریزیهای مشارکتی، فاصله زیاد بین طراحان با مردم و منتفع نساختنساکنان محله از سود اقتصادی و به طور کلی اسلامی نیاندیشیدن مدیران وبرنامه ریزان شهری در فضای فرهنگ بومی متکی بر جهان بینی اسلامی، منجر به عملی نشدن نکات پیشنهادی در طرح مشارکتی عنوان شدهاست؛ علاوه بر این، نگاه صرفا اقتصادمدار مشاور وعدم رویکرد حفاظتی عملا تخریب و بازسازی محله را در پی داشت، هرچند که به صراحت سخنی از این نوع مداخله در اقدامات باوندبه میان آورده نشدهاست. براساس آنچه گفته شد توصیه می شود که با اتخاذ رویکردی حفاظت گرایانه و بهرهگیری از قابلیتها و ظرفیتهای کالبدی-فرهنگی- تاریخی که ریشه در تمدن اسلامی مردم دارد، ضمن توجه به یکپارچگی و اصالت بافت در راستای توسعه پایدار گام برداشته شود

بافت تاریخی، محله سیروس، مشارکت مردمی، توسعه و حفاظت