کمال نوذری - دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی
مسعوده رجب دوست - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری و کارشناس شهرداری تهران

با ورود جریانات مدرنیزاسیون جدید در ایران، بخش مرکزی و قدیمی شهرها که بر بنیان کارکرد های قدیمی شکل گرفته بودند، در فرایند تحولات جدید با چالش تغییرکارکرد و تغییر شکل ناشی از آن مواجه شدند. این مسأله باعث شد که مناطققدیمی دچار فرسودگی، افت کارکرد وکاهش کیفیت زندگی شوند. در این بین بررسی تحولات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی محلات قدیمی و فرسوده در زمانی که ساماندهی و معاصر سازی این محلات مطرح می باشد می تواند به شناخت بیشتر مسأله وارائه راه حلهای مناسب در این زمینه کمک نماید. در این راستا محله لب آب در بافت قدیم شیراز به عنوان محله نمونه انتخاب ومسائلی مانند دلایل رکود کیفیت زندگی در محله، ویژگیهای اساسی اجتماعی – اقتصادی محله در مقایسه با گذشته و نیز بررسی برنامه های انجام شده جهت باززنده سازی محله مورد مطالعه قرار گرفت.بنابراین در راستای مسئله تحقیق، اطلاعاتی از طریق عملیات میدانی پرسشگری ، مصاحبه و پیمایش جمع آوری گردید. تحلیل اطلاعات جمع آوری شده نشانگر وضعیت اجتماعی، اقتصادی ضعیف و در حال گذار و به تبع آن وضعیت کالبدی نابسامان محله درمقایسه با شهر شیراز می باشد. به طوری که سیمای کنونی محله نشان دهنده خصوصیاتی به صورت زیر می باشد: از لحاظ سابقهسکونت، محله دارای جمعیتی مهاجر با سابقه استقرار کم می باشد. به لحاظ بافت جمعیتی محله دارای بافتی دوگانه و ناهمگون به صورت تجمع خانوارهای دستجمعی مرد و بازنشستگان و سالمندان می باشد، سطح سواد عمومی در محله پایین و در حد ابتداییمی باشد، در آمد کم و اشتغال ساکنان در مشاغل سطح پایین، موقتی و کم در آمد می باشد. به دنبال این خصوصیات محله از لحاظامکانات و خدمات شهری و نیز شاخص های رفاهی در سطح پایینی می باشد. تمامی این عوامل منجر به فرسودگی بیشتر محله و عدم رغبت به سرمایه گذاری در محله شده اند. علاوه بر این مسائل، اطلاعاتی نیز در زمینه طرح های انجام شده در محله جمعآوری شد که تجزیه و تحلیل این اطلاعات حاکی از عدم موفقیت این طرح ها در زمینه بر طرف کردن وضعیت ناپایدار محله درزمینه ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بوده است. به طوری که اکثر آن ها دارای دیدی کالبدی و غافل از سایر مسائل محله بوده اند.

بافت قدیم، محله لب آب، بهسازی و نوسازی، باز زنده سازی