داریوش شاهی - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی

نظام شهری عبارتست از مجموعه ای از شهرک ها و شهرهای وابسته به یکدیگر که ساختار نظام سکونتگاه های شهری رادر یک منطقه یا کشور بوجود می آورند. عدم توجه به نظام شهری و نحوه پراکنش مراکز و کانون های شهری در پهنه سرزمین ازیک سو و رشد شتابان شهرنشینی از سوی دیگر به گسیختگی و عدم انسجام در ساختار فضایی منجر خواهد شد. در چنین شرایطی بسیاری از سیاست های موجه توسعه در سطح ملی و منطقه ای کارآمدی خود را از دست داده و نتایج مورد انتظار را به همراه نخواهد داشت. در این پژوهش، به تحلیل نظام شهری استان گیلان در دوره 5331 تا 5331 با استفاده از 51 شاخص کمی ویک مدل پرداخته شده است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری داده ها از نتایج سرشماری های انجام گرفته توسط مرکز آمار و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای EXCEL ، SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نظام شهری استان گیلان به تبعیت از شرایط حاکم بر نظام شهری کشور در دوره 11 ساله 5331 تا 5331 ، رشدچشمگیر جمعیت شهرنشین را تجربه کرده است. بررسی شاخص های بکار گرفته شده در نظام شهری استان گیلان در 7 دوره سرشماری بیانگر آن است که این استان از سال 5331 تا سال های1365-1355 به سمت تعادل پیش رفته و پس از آن در دوره 5331 تا 5331 به سمت عدم تعادل، تمرکزگرایی و نخست شهری حرکت نموده است. از بکارگیری مدل رتبه- اندازه تعدیل یافته در نظام شهری استان گیلان مشخص گردید که در سرشماری های 1335و1345و1355 تنها شهررشت بامازادجمعیت روبرو بوده است. در سرشماری 5331 ، شهرهای رشت، تالش، صومعه سرا، در سرشماری 5371 شهرهای رشت، آستارا، صومعه سرا، درسرشماری 5331 شهرهای رشت، آستانه اشرفیه و رودسر و در سرشماری 5331 شهرهای رشت و رودسر با مازاد جمعیت روبروبوده اند. به منظور بهبود وضعیت نظام شهری استان گیلان، راهبردهای اجرای سیاست تمرکززدایی مداوم، تقویت شهرهای متوسط و کوچک- متوسط، تقویت شهرهای کوچک با نگاه مدیریت فضای روستایی و تقویت و بهبود ارتباطات حمل و نقل و دسترسی به شهرهای متوسط و کوچک استان پیشنهاد می شود

تحلیل فضایی، نظام شهری، تعادل، استان گیلان