فاطمه ابراهیم زاده - استادیار گروه معماری دانشگاه علوم و تحقیقات آیت الله آملی ، آمل
مرتضی حسن پور - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه علوم و تحقیقات آیت الله آملی، آمل

معماری شیعه با ایجاد محیط هایی واجد معنا، به فراخوانی حس مکان و روح مکان و معنای مکان توان آن را دارد که مولفه های اصلی و اساسی در هویت بخشی مقدس به مذهب شیعه باشند. این پژوهش با رویکردی پدیدار شناسی، به بررسی مکان هایمذهبی و پدیده مکان و حس تعلق خاطر در بناهای مذهبی شیعه و تکایا می پردازد تا به رسالت شهرسازی اسلامی عمل کرده و بررسی نماید که فضاهای شهری را به مکان مقدس ارتقا دهد تا در این بستر معنادار ارزش های معنوی و حس قدسی در این مکان های مذهبی، که محل دریافت فیض الهی می باشند، هویدا گشته و از سوی دیگر به برجسته ساختن معماری تکایا با جایگاهمیدانی به مثابه نگینی بر تارک طرح کالبدی شهر های اسلامی – شیعی بیانجامد. در تکایا معماری شیعه در غالب انتزاعی جهان را معرفی می کند، که ریشه در فرهنگ اسلامی و جهان بینی و پیوند با آسمان دارد، وجود دارد.در معماری تکایا ظرافت و نرمی و نجابت و حرکت سیالی که باعث ایجاد حس مکان و تعلق خاطر می شود ناخودآگاه با عظمت بنا احساس دلبستگی با مفاهیم معنوی نمود پیدا می کند.روش تحقیق در این پژوهش در رویکردی توصیفی – تحلیلی و مطالعات میدانی و کتابخانه ای در شهرستان آمل در تکیه اسک مورد بررسی قرار گرفته است.هدف از این پژوهش، جستاری برای یافتن معانی و ارزش های شیعه در معماری و شهرسازی اسلامی و هویت بخشی با حس تعلق خاطروحس مکان و روح مکان و معنای مکان بپردازد. تکیه فضایی است که مسلمان شیعه از وجود خود آگاه است و در واقع فضا تنها زمانی به مکان ها احساس و معنا می بخشد، که انسان بتواند در آن فضای معنوی را تجربه کند.

دلبستگی، حس مکان، تعلق خاطر، معماری، شیعه، تکیه