حمید پورحسین روشن - کارشناس ارشد شهرسازی ، دانشکده معماری و شهرسازی ، گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی
صدیقه علی اکبری - کارشناس ارشد شهرسازی ، دانشکده معماری و شهرسازی ، گروه طراحی شهری، دانشگاه آزاد قزوین

با آنکه اغلب بلایای طبیعی و غیر طبیعی غالبا خارج از کنترل انسان به نظر می رسند، ولی خسارات و آسیبهای ناشی ازآنها، بطور چشمگیری قابل کنترل هستند . این موضوع ارتباط مستقیمی با موضوع پدافند غیرعامل دارد . وجود آمادگی قبلیو کاهش آسیب پذیری شهری در برابر سوانح هنگامی به تمامی معنا تحقق می یابد که ایمنی شهر در برابر خطرات سوانح به عنوان یک هدف اساسی در تمامی سطوح برنامه ریزی و طراحی شهری مدنظر قرار گیرد . در بررسی پدافند غیرعامل ،عوامل و عناصر متعددی مانند تراکم جمعیتی و ساختمانی ، ساختار شهری ، بافت شهری ، کاربری های شهری و .... تاثیرگذارند که به وسیله آنها می توان پهنه های آسیب پذیر شهر را در شرایط بحرانی تشخیص داد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی پهنه های آسیب پذیر پدافند غیر عامل در یک تحلیل چند معیاری و ارائه پیشنهاد های کاهش دامنه آسیب پذیریپدافند غیر عامل در شهر زنجان می باشد. بدین منظور پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با بررسی و تحلیل ادبیات موضوع پدافند غیر عامل به ارائه چارچوب نظری پژوهش پرداخته است و پس از تهیه نقشه های تحلیلی توسط نرم افزار (GIS) در ادامه با استفاده از روش (AHP) به تحلیل و اولویت دهی پهنه های آسیب پذیر پدافند غیر عامل اقدامنموده، و در انتها توسط روش تحلیل گر همپوشانی وزن دار (Weighted Overlay) به شناسایی پهنه های آسیب پذیر بافت شهرزنجان اقدام نموده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از میان شاخص های قابل بررسی، شاخص بافت شهری ، کاربری اراضی بیشترین و شاخص های تراکم جمعیتی و ساختمانی کم ترین اهمیت را در فرایند شناسایی پهنه های آسیبپذیر داشته اند. از نتایج مهم این پژوهش می توان به تاثیر ریز دانگی بافت شهری بر آسیب پذیری محدوده و مشخص شدن میزان درصد پهنه های آسیب پذیر محدوده در پنج محدوده بسیار کم تا بسیار زیاد اشاره کرد .

پدافند غیر عامل ، پهنه های آسیب پذیر، تحلیل گر همپوشانی وزن دار (Weighted Overlay) ، شهر زنجان