فروغ سلمان پور - دانشآموخته کارشناسی ارشد معماری دانشگاه شیراز
محمد علی آبادی - عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

آبانبارها بناهای ارزشمندی هستند که در مناطق گرم و خشک ایران از جمله در شهرستان لار، از گذشته به یادگار مانده-اند. متاسفانه امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تغییر در سبک زندگی مردم، این بناها، همچون بسیاری بناهای تاریخی دیگر،اهمیت و کارکرد گذشته خود را از دست دادهاند. هرچند در بعضی روستاهای دورافتاده و حتی در بافت قدیم شهر لار همچنان از آبانبارها استفاده میشود، اما روند روبه کاهش این استفادهها نشان از فراموشی و تخریب کامل آنها در آیندهاینه چندان دور دارد. آبانبارها در بردارندهی سنتها و رفتارهای ویژهی اجتماعی همچون سنت وقف، حس تعاون و مشارکت در نگهداری از آنها و برقراری تعامل اجتماعی میان مراجعه کنندگان بودهاند. هدف از این مقاله بازشناسی اصول ساختاری و معماری به کار رفته در آبانبارهای شهر لار، به منظور بهرهگیری از آنها در شهرسازی و معماری امروز میباشد.چرا که برای پایداری اجتماعی سکونتگاههای کنونی ما ضروری است تا نظام و فرهنگ حاکم بر معماری و محلات گذشته، که محصول تعامل انسان با محیط انسان ساخت بوده است، حفظ و بازشناسی شود. زیرا در رابطهای دو طرفه، محیط کالبدی به رفتار انسان شکل میدهد و هر نوع عمل و رفتار انسانی، محیط کالبدی مناسب خود را میطلبد. در این راستا بهعنوان پیش فرض تحقیق، ابتدا به کمک مطالعات میدانی به بررسی اطلاعات و مستندات موجود در مورد آبانبارهای این شهر پرداخته شده و با مقایسهی تطبیقی میان آبانبارهای شهر لار با آبانبارهای سایر شهرهای ایران و کشورهای دنیاتفاوتها و شباهتهای میان آنها استخراج گردیدهاست. سپس با توجه به اطلاعات فوق سعی گردیده به شیوه تحلیلی- توصیفی به جمعبندی کاملی در مورد ویژگیهای آبانبارهای این شهر پرداخته شود و برای سوالات و نقاط مبهم در زمینهی ساخت آبانبارها و اصول به کار رفته در آنها، پاسخی ارائه گردد. از آنجا که سابقا آبانبارها نمود بارز معماریبومی در هر منطقه بودهاند، شناخت هرچه بهتر آنها موجب شناخت هرچه بهتر اصول معماری بومی و به تبع آن دستیابی آسانتر به معماری پایدار در بناهای امروزه میگردد.

آبانبارهای شهرلار، معماری بومی، ویژگیهای معماری و ساختاری، فرم کلی، اصول مکان یابی